کتب فتوایی » توضیح المسائل جامع جلد (3) (چاپ 1403)
جستجو در:
4. فرد دیگر حقّی در کالا یا قیمت آن (مبیع و ثمن) نداشته و مال، «طِلْق» باشد ←
→ بیشتر یا کمتر بودن مال از مقدار مورد معامله
3. خصوصیّات کالا و قیمت آن (مبیع و ثمن) معلوم باشد
مسأله 156. خصوصیّات و صفات کالایی که فروخته میشود (مبیع) و همین طور عوض آن (ثمن)، مانند رنگ، طعم، مرغوب بودن و مرغوب نبودن، ماندگار بودن و ماندگار نبودن و... چنانچه طوری است که اطلاع از آنها در معامله عرفاً اهمیّت داشته باشد - که غالباً این گونه صفات، موجب تفاوت در قیمت کالا به مقدار قابل توجّه میباشد - باید هنگام معامله معلوم باشد.[1]
معیّن شدن خصوصیات کالا، گاه با توصیف صورت میگیرد و گاه با مشاهده و مانند آن.
مسأله 157. اگر صفات و خصوصیّاتی که عرفاً - با توضیح مسألۀ قبل - مورد اهمیّت است، در زمان معامله برای دو طرف یا یکی از آنان معلوم نباشد، معامله باطل است و این خصوصیّات در کالاها، بلکه در معاملات مختلف، متفاوت است؛ مثلاً ممکن است در خرید یک اتومبیل، اطلاع از جنس و نوع لاستیک یا ضبط ماشین، عرفاً اهمیّت نداشته باشد، امّا برای خرید یک حلقه لاستیک یا یک عدد ضبط ماشین - به تنهایی- دانستن جنس و نوع آنها لازم است.[2]
مسأله 158. اگر برخی از خصوصیّات - مانند رنگ کالا در معاملۀ برخی از اجناس- طوری است که هرچند اطلاع از آن عرفاً با توضیحی که در مسألۀ «156 و 157» ذکر شد، اهمیّت ندارد، امّا تمایل برخی از افراد نسبت به بعضی از رنگها بیشتر و به برخی دیگر کمتر باشد، باز هم دانستن آن خصوصیّت در آن معامله لازم نیست.
مسأله 159. اگر مشتری شرط کند کالا دارای ویژگی و صفتی باشد، هرچند هنگام خرید، اطمینان به وجود آن ویژگی نداشته باشد، معامله صحیح است[3] و در این گونه موارد اطلاع از اوصاف، شرط صحیح بودن معامله نیست.[4]
معیّن شدن خصوصیات کالا، گاه با توصیف صورت میگیرد و گاه با مشاهده و مانند آن.
مسأله 157. اگر صفات و خصوصیّاتی که عرفاً - با توضیح مسألۀ قبل - مورد اهمیّت است، در زمان معامله برای دو طرف یا یکی از آنان معلوم نباشد، معامله باطل است و این خصوصیّات در کالاها، بلکه در معاملات مختلف، متفاوت است؛ مثلاً ممکن است در خرید یک اتومبیل، اطلاع از جنس و نوع لاستیک یا ضبط ماشین، عرفاً اهمیّت نداشته باشد، امّا برای خرید یک حلقه لاستیک یا یک عدد ضبط ماشین - به تنهایی- دانستن جنس و نوع آنها لازم است.[2]
مسأله 158. اگر برخی از خصوصیّات - مانند رنگ کالا در معاملۀ برخی از اجناس- طوری است که هرچند اطلاع از آن عرفاً با توضیحی که در مسألۀ «156 و 157» ذکر شد، اهمیّت ندارد، امّا تمایل برخی از افراد نسبت به بعضی از رنگها بیشتر و به برخی دیگر کمتر باشد، باز هم دانستن آن خصوصیّت در آن معامله لازم نیست.
مسأله 159. اگر مشتری شرط کند کالا دارای ویژگی و صفتی باشد، هرچند هنگام خرید، اطمینان به وجود آن ویژگی نداشته باشد، معامله صحیح است[3] و در این گونه موارد اطلاع از اوصاف، شرط صحیح بودن معامله نیست.[4]
[1]. مگر در موارد مسألۀ «159» و مورد ششم از مسألۀ «345».
[2]. شایان ذکر است، کیفیّت معلوم بودن خصوصیّات آنچه به صورت سهام یا غیر آن در بورس و فرابورس معامله میشود در جلد چهارم، فصل بورس بیان میشود.
[3]. در صورتی که پس از معامله معلوم شود کالا دارای ویژگی شرط شده نبوده، با توضیحاتی که در قسمت «خیار تخلّف شرط» ذکر میشود، برای مشتری حقّ فسخ وجود دارد.
[4]. مورد دیگری نیز از قاعدۀ لزوم اطلاع از اوصاف در هنگام معامله استثنا میباشد که در مسألۀ «345»، مورد ششم ذکر میشود.