پایگاه اطلاع رسانی دفتر مرجع عالیقدر آقای سید علی حسینی سیستانی

کتب فتوایی » توضیح المسائل جامع جلد (3) (چاپ 1403)

احکام معاملۀ فضولی و مسائل مرتبط با آن / فروش مال دیگری به صورت عین شخصی ← → 1. معامله را با اختیار خود انجام دهند

2. مالک جنس و عوض آن یا در حکم مالک باشند

مسأله 112. یکی از شرایط فروشنده و خریدار در معاملۀ «عین شخصی»[1] آن است که هر یک از آن دو نسبت به مالی که می­خواهند معامله کنند (مبیع و قیمت آن)، یکی از سه حالت ذیل را داشته باشند:
الف. خود، مالک آن باشند؛[2]
ب. ولیّ شرعی مالک باشند، مانند پدر نسبت به اموال بچّۀ نابالغ؛
ج. وکیل مالک در انجام معامله باشند یا در معامله اجازه[3] داشته باشند.
در غیر این صورت، چنانچه معامله­ای انجام شود، «معاملۀ فضولی» نام دارد که برخی از احکام آن در مسائل بعد ذکر می­شود.

مسأله 113. از شرایط صحیح بودن معامله در موردی که کالا (مبیع) یا عوض آن (ثمن) «کلّی در ذمّه» باشد این است که چنانچه فرد معامله در ذمّه را برای دیگری انجام می­دهد، از او اجازه یا وکالت در انجام معامله داشته یا ولیّ شرعی وی باشد؛ در غیر این صورت - مانند آنچه در صفحۀ «105»، پاورقی «3» ذکر می‌شود - معامله احکام فضولی را دارد.

[1]. معنای معامله بر عین شخصی و فرق آن با معامله بر ذمّه، در مسائل «81 تا 83» ذکر شده است.

[2]. بدیهی است برای آنکه معامله به‌طور صحیح انجام شود، لازم است سایر شرایط - مانند محجور نبودن دو طرف معامله (شرط سوّم) - نیز رعایت گردد.

[3]. در بعضی از موارد، اطمینان به رضایت صاحب مال برای جایز بودن معامله کافی است که توضیح آن در ادامه ذکر می‌شود.
احکام معاملۀ فضولی و مسائل مرتبط با آن / فروش مال دیگری به صورت عین شخصی ← → 1. معامله را با اختیار خود انجام دهند
العربية فارسی اردو English Azərbaycan Türkçe Français