کتب فتوایی » توضیح المسائل جامع جلد (3) (چاپ 1403)
جستجو در:
انجام ایجاب و قبول به صورت کتبی ←
→ ب. ایجاب و قبول عملی
انجام ایجاب و قبول با ردّ و بدل نمودن کالا یا قیمت آن (معاطات)
مسأله 90. دو طرف معامله می‌توانند با ردّ و بدل نمودن کالا (مبیع) و قیمت آن (ثمن) یا یکی از آن دو - به قصد خرید و فروش - معامله را انجام دهند که به آن خرید و فروش یا بیع «معاطاتی» گفته می‌شود.
خرید و فروش معاطاتی به سه گونه قابل انجام است:
1. فروشنده کالا را به قصد فروش به مشتری داده و خریدار هم آن را به قصد خرید بگیرد که در این مورد، با همین ردّ و بدل شدن کالا معامله انجام شده و خریدار باید ثمن را بپردازد.[1]
2. خریدار، ثمن - مثلاً پول - را به قصد خرید به فروشنده داده و او هم به همین قصد بگیرد که به همین ردّ و بدل شدن پول، معامله انجام شده و فروشنده باید کالا را به خریدار بدهد.
3. فروشنده کالا را به قصد فروش به مشتری بدهد و خریدار با دادن ثمن به فروشنده قصد خرید نماید که در این مورد پس از ردّ و بدل شدن هر دو (کالا و ثمن)، معامله انجام می‌شود.[2]
خرید و فروش معاطاتی به سه گونه قابل انجام است:
1. فروشنده کالا را به قصد فروش به مشتری داده و خریدار هم آن را به قصد خرید بگیرد که در این مورد، با همین ردّ و بدل شدن کالا معامله انجام شده و خریدار باید ثمن را بپردازد.[1]
2. خریدار، ثمن - مثلاً پول - را به قصد خرید به فروشنده داده و او هم به همین قصد بگیرد که به همین ردّ و بدل شدن پول، معامله انجام شده و فروشنده باید کالا را به خریدار بدهد.
3. فروشنده کالا را به قصد فروش به مشتری بدهد و خریدار با دادن ثمن به فروشنده قصد خرید نماید که در این مورد پس از ردّ و بدل شدن هر دو (کالا و ثمن)، معامله انجام می‌شود.[2]
[1]. مدّتدار یا نقد بودن قیمت (ثمن) یا کالا، مسألۀ دیگری است که در مباحث بعدی، مسائل مربوط به آن، مانند زمان پرداخت ثمن و کالا ذکر می‌شود.
[2]. به بیان دقیق‌تر در مورد اوّل، دادن کالا به مشتری «ایجاب» و گرفتن کالا از جانب مشتری «قبول» می‌باشد؛ پس مشتری با گرفتن کالا، مالک آن شده و اگر بهای معامله (ثمن) در ذمّه باشد - که در این گونه موارد، غالباً چنین است - مبلغ ثمن را بدهکار شده است؛ در مورد دوّم، پرداخت بهای معامله (ثمن) به فروشنده، «ایجاب» و گرفتن آن «قبول» می‌باشد؛ پس فروشنده با گرفتن قیمت (ثمن) مالک آن شده و از آن پس چنانچه کالا، عین شخصی باشد، مشتری مالک آن می‌باشد و اگر کلّی در ذمّه باشد، فروشنده با گرفتن ثمن، بدهکار به کالا می‌گردد.
در مورد سوّم، با ردّ و بدل شدن یکی از آنها (کالا و ثمن)، هنوز معامله تمام نشده و هیچ یک از فروشنده و خریدار مالک ثمن و کالا نمی‌شوند.
البتّه، در بعضی از موارد مالک شدن طرفین معامله - غیر از انجام ایجاب و قبول - شرایط دیگری نیز دارد، مثل اینکه در معاملۀ صَرْف (طلا یا نقره در مقابل طلا یا نقره) کالا و قیمت آن باید قبل از جدا شدن طرفین معامله از یکدیگر تحویل داده شود، که توضیح آن در محلّ خود ذکر شده است.