پایگاه اطلاع رسانی دفتر مرجع عالیقدر آقای سید علی حسینی سیستانی

کتب فتوایی » توضیح المسائل جامع جلد (3) (چاپ 1403)

حق اختصاص نسبت به اعیان نجس و واگذاری آن ← → اقسام معاملات باطل و حرام

معاملۀ اشیای نجس / معاملۀ عین نجس (و مایعات مست کننده)

مسأله 4. هر گونه معاملۀ شراب و هر مست کنندۀ مایعی،[1] خوک، گوشت و فرآورده‌های حاصل از آن (که استحاله[2] نشده)، سگ غیر شکاری و نیز بنابر احتیاط واجب مردار نجس،[3] حرام و باطل می‌باشد. ‍
حکم مذکور در این موارد، علاوه بر اینکه اختصاص به خرید و فروش ندارد و انواع معاملات مانند مصالحه و قرض - حتّی بخشش و مصالحۀ مجّانی - را نیز در بر می‌گیرد، شامل آنچه در معامله به عنوان عوض قرار می‌گیرد نیز می‌شود. بنابراین، نمی‌توان آنها را قیمت (ثمن) کالای دیگر یا اجرت اجاره یا عوض مصالحه و مانند آن قرار داد.
شایان ذکر است، چنانچه موارد مذکور، قابل استفاده برای جهت حلال و معقولی باشد، «عاریه» و همین طور «اجاره» دادن آنها برای استفاده در آن جهات اشکال ندارد؛ مثلاً اجاره یا عاریه دادن سگ، برای محافظت از گلّه، زراعت و خانه یا برای کشف جرائم، صحیح و جایز است.[4]

مسأله 5. معاملۀ عین نجس[5] در غیر موارد مسألۀ «4» - در صورتی که استفادۀ حلال قابل توجّه داشته باشد - جایز است. بنابراین، خرید و فروش، اهدا و بخشش و سایر انواع معامله، نسبت به خون انسان، که برای تزریق به دیگران و یا سایر استفاده‌های پزشکی کاربرد دارد و نیز فضولات نجس، که برای کود بکار گرفته می‌شود و همین طور سگ شکاری، صحیح و جایز است.

[1]. البتّه، همان‌طور که در جلد اوّل مسائل «130» و «134» ذکر شد، در میان مست‌ کننده‌ها، شراب انگور و بنابر احتیاط واجب فقّاع، نجس است؛ امّا بقیّۀ مست کننده‌ها پاک می‌باشد، هرچند خوردن و آشامیدن آنها حرام است.

[2]. معنای استحاله در جلد اوّل، مسألۀ «209» ذکر شد.

[3]. به جز آنچه از بدن انسان زنده جدا می­شود تا به بدن انسان دیگری پیوند زده شود.

[4]. البتّه، برای آنکه «اجاره» یا «عاریه» صحیح واقع شود، باید شرایط ویژۀ اجاره و عاریه که در فصل مربوط به هر کدام ذکر شده، رعایت گردد.

[5]. منظور از عین نجس، اشیائی هستند که ذاتاً نجس می‌باشند. تمام موارد عین نجس در جلد اوّل، «فصل نجاسات»، ذکر شد.
حق اختصاص نسبت به اعیان نجس و واگذاری آن ← → اقسام معاملات باطل و حرام
العربية فارسی اردو English Azərbaycan Türkçe Français