روایت شده که امیر المؤمنین مردم را در رابطه با انجام وظیفۀ امر به معروف و نهی از منکر، به چهار دسته تقسیم نموده و فرمودند:
«1. بعضی از افراد، منکَر را با دست و زبان و دل خود انکار می­کنند، این قبیل افراد خصلت‌های خیر و نیکو را به سرحدّ کمال رسانده­اند.
2. بعضی از افراد منکر را با زبان و دل خود انکار می­کنند، ولی در عمل برای جلوگیری از آن اقدامی نمی­کنند، این قبیل اشخاص دو خصلت از خصلت­های خیر را انجام داده، ولی یکی از آنها (که فعالیّت عملی برای جلوگیری از منکر است) را ضایع و تباه کرده ­اند.
3. بعضی از افراد تنها در دل خود از منکرات بیزارند، ولی با زبان و دست خود برای جلوگیری از منکر اقدام نمی­کنند، این قبیل افراد دو خصلت شریف‌تر را ضایع کرده و تنها به یک خصلت اکتفا می­کنند.
4. گروهی از افراد نه با دل و نه با زبان و نه با دست خویش اقدام به جلوگیری از منکر نمی­کنند (در برابر منکرات و گناهانی که می­بینند بی­تفاوت می‌باشند)، آنان هرچند در ظاهر به نام انسان‌های زنده، نَفَس می­کشند ولی در حقیقت، مردگان و اموات هستند.
تمام اعمال نیک و جهاد در راه خدا در مقایسه با امر به معروف و نهی از منکر، همچون آب دهانی که در دریای ژرف و عمیق انداخته شود، می­باشد و همانا امر به معروف و نهی از منکر، نه أجل (مرگ) را نزدیک می­کند و نه از مقدار رزق و روزی می­کاهد و از همۀ اینها برتر، سخن حقّ در پیش روی حاکم ستمکار است».­[1]­
آری، امر به معروف و نهی از منکر فریضه­ای است که اگر با توجّه به شرایط آن، صحیح انجام شود، نسخۀ شفابخش و داروی دردهای فردی و اجتماعی است؛ امّا اگر به شرایط آن توجّه نشود، گاه به جای هدایت و سازندگی، تخریب و گمراهی به بار می­آورد.
هدف از امر به معروف و نهی از منکر، تصحیح مسیر فرد و جامعه در راه رسیدن به کمال و مسیر بندگی پروردگار متعال است. کسی که امر به معروف و نهی از منکر می­کند، چون سوزن­بانی است که با تصحیح مسیر، قطار را در رسیدن به مقصد هدایت می­کند، بدون شک سوزن­بان باید مسیرها را بشناسد و مقصدها را بداند تا هر قطاری را به مسیر صحیح هدایت کند. فردی هم که می­خواهد امر به معروف و نهی از منکر کند، باید با احکام و شرایط این فریضۀ الهی آشنا باشد.