کتب فتوایی » توضیح المسائل جامع جلد (2) (چاپ 1403)
جستجو در:
برخی از احکام حیوانات / اجزایی از حیوان حلال گوشت که خوردن آن حرام است ←
→ 4. حشرات (غیر ملخ) و کِرْم‌ها
برخی از احکام حیوانات / اجزایی از حیوان حلال گوشت که خوردن آن حرام است
مسأله 1363. خوردن «چهارده مورد» از حیوانات حلال گوشت، حرام است، هرچند حیوان تذکیه شده باشد:
1. خون؛ 2. فضله؛[1]
3. غدّهها و عقدههای کوچک در بدن حیوان که آن را «گرۀ گوشت» یا «دُشْوِل» مینامند؛[2]
4. غدّهای در مغز سر که به اندازۀ نخود یا کوچکتر میباشد؛[3]
5. نُخاع (حرام مغز) که در میان ستون فقرات است؛
6. زرد پی (بنابر احتیاط واجب)؛[4]
7. کیسۀ صَفراء (زهرهدان)؛
8. طحال (سپرز)؛
9. مردمک و سیاهی چشم که در وسط عِنَبیّه قرار دارد،[5] شکل آن در گونه‌های مختلف حیوانات متفاوت است، دایرهای، هلالی، مستطیلی و... ؛[6]
10. مَشیمه (موضعی که جنین یا بچّۀ حیوان در آن قرار دارد)؛[7]
11. مثانه؛[8] 12. نری (اندام تناسلی مذکّر)؛ 13. فَرْج (اندام تناسلی مؤنّث)؛
14. بیضه که آن را «دُنْبلان» میگویند.
شایان ذکر است، در مورد «پرندگان»[9] از چهارده موردی که ذکر شد، خوردن خون و فضلۀ آنها حرام است و نسبت به سایر موارد نیز چنانچه در پرندگان یافت شود بنابر احتیاط لازم، باید اجتناب گردد.
مسأله 1364. خوردن غذایی که مشتمل بر اجزای حرام مثل نخاع، دُشول از حیوان حلال گوشت تذکیه شده است جایز نیست؛ مگر آنکه در هنگام طبخ غذا مثل آب گوشت، ذرّات آن در آبگوشت حلّ شود طوری که به جهت کمی مقدار آن در غذا عرفاً از بین رفته و مستهلک محسوب شود.
مسأله 1365. خوردن ادرار حیوانات حرام گوشت جایز نیست و نیز خوردن ادرار حیوانات حلال گوشت - حتّی ادرار «شتر» بنابر احتیاط واجب - حرام است، ولی آشامیدن ادرار «شتر»، «گاو»، «گوسفند» و «بز» برای معالجه اشکالی ندارد، هرچند معالجه منحصر در خوردن آنها نباشد.[10]
1. خون؛ 2. فضله؛[1]
3. غدّهها و عقدههای کوچک در بدن حیوان که آن را «گرۀ گوشت» یا «دُشْوِل» مینامند؛[2]
4. غدّهای در مغز سر که به اندازۀ نخود یا کوچکتر میباشد؛[3]
5. نُخاع (حرام مغز) که در میان ستون فقرات است؛
6. زرد پی (بنابر احتیاط واجب)؛[4]
7. کیسۀ صَفراء (زهرهدان)؛
8. طحال (سپرز)؛
9. مردمک و سیاهی چشم که در وسط عِنَبیّه قرار دارد،[5] شکل آن در گونه‌های مختلف حیوانات متفاوت است، دایرهای، هلالی، مستطیلی و... ؛[6]
10. مَشیمه (موضعی که جنین یا بچّۀ حیوان در آن قرار دارد)؛[7]
11. مثانه؛[8] 12. نری (اندام تناسلی مذکّر)؛ 13. فَرْج (اندام تناسلی مؤنّث)؛
14. بیضه که آن را «دُنْبلان» میگویند.
شایان ذکر است، در مورد «پرندگان»[9] از چهارده موردی که ذکر شد، خوردن خون و فضلۀ آنها حرام است و نسبت به سایر موارد نیز چنانچه در پرندگان یافت شود بنابر احتیاط لازم، باید اجتناب گردد.
مسأله 1364. خوردن غذایی که مشتمل بر اجزای حرام مثل نخاع، دُشول از حیوان حلال گوشت تذکیه شده است جایز نیست؛ مگر آنکه در هنگام طبخ غذا مثل آب گوشت، ذرّات آن در آبگوشت حلّ شود طوری که به جهت کمی مقدار آن در غذا عرفاً از بین رفته و مستهلک محسوب شود.
مسأله 1365. خوردن ادرار حیوانات حرام گوشت جایز نیست و نیز خوردن ادرار حیوانات حلال گوشت - حتّی ادرار «شتر» بنابر احتیاط واجب - حرام است، ولی آشامیدن ادرار «شتر»، «گاو»، «گوسفند» و «بز» برای معالجه اشکالی ندارد، هرچند معالجه منحصر در خوردن آنها نباشد.[10]
[1]. سرگین، پشکل، تَپاله، پِهِن، غائط، مدفوع؛ در زبان عربی «رَوْث» نامیده میشود. حکم خوردن ادرار (بول)، در مسألۀ «1365» ذکر میشود.
[2]. از آنها تعبیر به غدد یا عقدهها یا گرههای لنفاوی (Lymph nodes) نیز شده است. عقدههای لنفاوی، معمولاً ساختاری گرد تا بیضی شکل دارند که در مناطق مختلف حیوان قرار دارند و اندازۀ آنها با هم متفاوت است. فعالیّت اصلی این عقدهها، تصفیۀ لنف و حذف باکتریهاست، این عقدهها نقش صافی را در بدن ایفا میکنند. به عنوان نمونه، مهم‌ترین عقدههای لنفاوی در گاو عبارت هستند از «عقدههای لنفاوی فکّی، بنا گوشی، پشت حلقی، پیش کتفی یا گردنی سطحی، خاصرهای، پیش رانی یا زیر خاصرهای، پس زانویی یا رُکبی».
[3]. از آن تعبیر به «نخود مغز»، «خرزة الدماغ»، «غدّه هیپوفیز» (Hypophysis) شده است.
[4]. دو رباط (دو بافت رشتهای متراکم) و زرد رنگ که از گردن آغاز شده و در دو طرف ستون فقرات ادامه دارد، آن را «پی گردن» یا «عِلْباوان»نیز مینامند.
[5]. عنبیّه یا تیتک بخش رنگ دانهدار چشم است که در میانۀ آن مردمک (Pupil) قرار دارد، مردمک ورودی مسیر نور به داخل چشم است، در بسیاری از حیوانات اندازۀ مردمک توسّط ماهیچههای موجود در عنبیه با توجّه به شدّت و ضعف نور تنگ و گشاد میشود؛ عنبیّه و نیز صلبیّه (سفیدی چشم که بخش اعظم کره چشم را در بر گرفته است و همانند یک دیواره از اجزای درونی چشم محافظت میکند) از اجزای حرام حیوان محسوب نمیشوند.
[6]. مثلاً مردمک چشم بز به شکل مستطیل افقی با گوشههای محدّب است.
[7]. «مشیمه» یا «بچّهدان»، کیسهای نازک امّا سفت و غشایی است در رحم حیوان که بچّۀ حیوان (جنین) در داخل آن در «مایع آمنیوتیک» قرار داشته و رشد میکند، این کیسه را «کیسۀ آب» یا «کیسه آمنیوتیک» (Amniotic sac) مینامنــد، که در هنگــام ولادت با بچّــه از شکــم خارج میشــود؛ کیســۀ مذکور از دو غشاء و پرده به نام «آمنیون» (Amnion) و «کریون» (Chorion) تشکیل میشود، غشای درونی آمنیون با مایع آمنیوتیک پر شده و جنین در آن شناور است و کریون، بیرونیترین غشای دور جنین در رحم محسوب میشود.
[8]. محلّ اجتماع بول، پیشابدان.
[9]. چه پرندگان خشکزی و چه آبزی.
[10]. خوردن فضلۀ حیوانات چه حرام گوشت و چه حلال گوشت جایز نیست (این حکم در مورد ماهیان حلال گوشت و ملخ بنابر احتیاط واجب است)؛ مگر موارد استثنایی که در مسائل «1329 و 1339 و 1362» ذکر شد.