کتب فتوایی » توضیح المسائل جامع جلد (2) (چاپ 1403)
جستجو در:
2. تهیّه کردن از بازار مسلمانان ←
→ نشانههای تذکیه
1. گرفتن از دست مسلمان
مسأله 1244. اگر انسان چیزی از اجزایی مانند گوشت، پوست،[1] جگر، چربی، پیه و دنبه، از حیوانی که قابل تذکیه است را از «مسلمان» تهیّه نماید، در حالی که مسلمان مذکور تصرّفی مناسب با تذکیه در آن انجام دهد - مانند اینکه گوشت یا دنبه را برای خوردن بفروشد یا آن را برای خوردن مقابل مهمان قرار دهد یا چرم طبیعی را برای لباس، فرش و زیر انداز عرضه نماید[2] - حکم به تذکیۀ شرعی آن حیوان میشود.
ولی اگر تصرّف مسلمان در آن، مناسب با تذکیه نباشد، مثل اینکه گوشت یا پیه را برای تغذیۀ حیوانات عرضه کند، یا معلوم نباشد آن را برای خوردن انسان عرضه میکند یا به عنوان خوراک حیوانات - که ارتباطی با تذکیۀ حیوان ندارد - عرضه مینماید، در این صورت حکم به تذکیۀ شرعی آن حیوان نمیشود.
مسأله 1245. اگر اجزایی مانند گوشت، پوست، چربی، پیه و دنبه از حیوانی که قابل تذکیه است از مسلمان غیر شیعه در اختیار انسان قرار گیرد، حکم مذکور در مسألۀ قبل نسبت به آن جاری میشود، هرچند به عقیدۀ آن مسلمان، رعایت شرایط تذکیه - مثل ذکر نام خداوند متعال، خروج خون به مقدار متعارف از حیوان، بریدن چهار مجرای گلو - لازم نباشد.
البتّه، اگر یقین یا اطمینان حاصل شود که وی شرایط شرعی تذکیه در مذهب شیعه را رعایت نکرده، حکم مذکور جاری نمیشود؛ مگر مواردی که رعایت نکردن آن از روی ندانستن مسأله یا عقیدۀ اشتباه، ضرری به تذکیه حیوان نداشته باشد.[3]
شایان ذکر است، اگر مسلمان مذکور حیوانات حرام گوشتی که خون جهنده ندارند - مثل ماهی بدون پولک - را حلال بداند، چنانچه از دست چنین مسلمانی گوشت و مانند آن تهیّه شده - طوری که احتمال عقلایی داده شود از همان نوع حرام باشد (نوعی که وی عقیده به حلال بودن آن دارد) - بنابر احتیاط واجب حکم حیوان تذکیه شده را ندارد و حلال بودن آن محلّ اشکال است.
به عنوان مثال، اگر مسلمان غیر شیعه که عقیده به حلال بودن ماهی بدون پولک دارد، کنسرو ماهی را برای خوردن بفروشد یا آن را برای خوردن مقابل انسان قرار دهد، چنانچه انسان احتمال عقلایی دهد کنسرو مذکور از ماهی بدون پولک تهیّه شده، خوردن آن بنابر احتیاط واجب جایز نیست.[4]
ولی اگر تصرّف مسلمان در آن، مناسب با تذکیه نباشد، مثل اینکه گوشت یا پیه را برای تغذیۀ حیوانات عرضه کند، یا معلوم نباشد آن را برای خوردن انسان عرضه میکند یا به عنوان خوراک حیوانات - که ارتباطی با تذکیۀ حیوان ندارد - عرضه مینماید، در این صورت حکم به تذکیۀ شرعی آن حیوان نمیشود.
مسأله 1245. اگر اجزایی مانند گوشت، پوست، چربی، پیه و دنبه از حیوانی که قابل تذکیه است از مسلمان غیر شیعه در اختیار انسان قرار گیرد، حکم مذکور در مسألۀ قبل نسبت به آن جاری میشود، هرچند به عقیدۀ آن مسلمان، رعایت شرایط تذکیه - مثل ذکر نام خداوند متعال، خروج خون به مقدار متعارف از حیوان، بریدن چهار مجرای گلو - لازم نباشد.
البتّه، اگر یقین یا اطمینان حاصل شود که وی شرایط شرعی تذکیه در مذهب شیعه را رعایت نکرده، حکم مذکور جاری نمیشود؛ مگر مواردی که رعایت نکردن آن از روی ندانستن مسأله یا عقیدۀ اشتباه، ضرری به تذکیه حیوان نداشته باشد.[3]
شایان ذکر است، اگر مسلمان مذکور حیوانات حرام گوشتی که خون جهنده ندارند - مثل ماهی بدون پولک - را حلال بداند، چنانچه از دست چنین مسلمانی گوشت و مانند آن تهیّه شده - طوری که احتمال عقلایی داده شود از همان نوع حرام باشد (نوعی که وی عقیده به حلال بودن آن دارد) - بنابر احتیاط واجب حکم حیوان تذکیه شده را ندارد و حلال بودن آن محلّ اشکال است.
به عنوان مثال، اگر مسلمان غیر شیعه که عقیده به حلال بودن ماهی بدون پولک دارد، کنسرو ماهی را برای خوردن بفروشد یا آن را برای خوردن مقابل انسان قرار دهد، چنانچه انسان احتمال عقلایی دهد کنسرو مذکور از ماهی بدون پولک تهیّه شده، خوردن آن بنابر احتیاط واجب جایز نیست.[4]
[1]. چه پوستی که دبّاغی نشده و چه پوستی که دبّاغی شده و از آن چرم طبیعی ساخته شده است.
[2]. یا آن را به عنوان مشک یا ظرف برای نگهداری آب، روغن، عسل و سایر انواع خوراکی و آشامیدنی عرضه نماید.
[3]. توضیح آن در مسألۀ «1266» ذکر میشود.
[4]. توضیح بیشتر در این خصوص، در مسائل «1335 و 1336» خواهد آمد.