پایگاه اطلاع رسانی دفتر مرجع عالیقدر آقای سید علی حسینی سیستانی

کتب فتوایی » توضیح المسائل جامع جلد (2) (چاپ 1403)

مسائل مربوط به اعطای لباس به فقرا بابت کفّاره ← → ناتوانی از انجام تمام یا بعضی از موارد کفّاره

کیفیّت اطعام فقرا جهت کفّاره

مسأله 1129. اطعام فقرا به عنوان کفّاره، به دو صورت محقّق می­شود:
الف. مقدار طعام معیّن شده را به فقیر تحویل داده و به وی تملیک نماید که برای هر فقیر یک مدّ طعام (تقریباً 750 گرم) می­باشد، البتّه پرداخت دو مدّ طعام بهتر و مطابق با احتیاط مستحب است؛
ب. طعام آماده را برای خوردن فقیر - به مقداری که برای سیر شدن وی کافی باشد - عرضه نماید و در این مورد با سیر شدن فقیر، کفّاره محقّق می‌شود، هرچند بهتر است هر فقیر را در دو وعده از یک شبانه روز (یکی اوّل روز و دیگری اوّل شب) سیر نماید.
شایان ذکر است، در مورد اطعام فقیر، هر یک از دو صورت فوق در تمام اقسام کفّاراتی که در این فصل بیان شد کافی است؛ مگر در مواردی که در مسائل «1104 و 1112 و 1114» ‌ذکر شد، که اطعام فقرا لازم است به صورت تملیک مدّ طعام به آنان (صورت الف) انجام شود و سیر کردن فقیر بدون تملیک مدّ طعام کافی نیست.

مسأله 1130. در کفّاراتی که باید اطعام نسبت به تعداد معیّنی - مثلاً شصت فقیر - انجام شود، لازم است شصت فقیر مختلف به یکی از دو صورت ذکر شده در مسألۀ قبل اطعام شوند. بنابراین، در مثال مذکور اطعام سی فقیر در دو نوبت کافی نیست؛ البتّه، انسان می­تواند بعضی از فقرا را به شیوۀ (الف) و بعضی را به شیوۀ (ب) که در مسأله قبل بیان شد، اطعام نماید.
همین طور، لازم نیست فقرای مذکور (مثلاً شصت فقیر) در یک مکان حضور داشته و اطعام شوند و نیز لازم نیست اطعام آنان در یک زمان صورت گیرد.

مسأله 1131. اگر کسی چند کفّاره بر او واجب باشد، می­تواند به قصد ادای آنها چند مدّ طعام (به تعداد کفّارات مذکور) به یک فقیر بدهد؛ مثلاً کسی که کفّارۀ افطار عمدی دو روز ماه رمضان بر عهده دارد، می‌تواند به شصت نفر فقیر، هر کدام دو مدّ طعام به نیّت ادای کفّارۀ آن دو روز بپردازد.

مسأله 1132. سیر کردن فقرا[1] با هر طعامی که آماده برای خوردن بوده و استفاده از آن برای غالب مردم معمول و متعارف باشد محقّق می­شود، هرچند غذایی ساده باشد و بهتر است نان یا برنج و مانند آن به همراه خوراکی دیگری که معمولاً با آنها خورده می­شود برای اطعام فقیر تهیه شود؛ البتّه هر چه غذا بهتر باشد، افضل است؛ امّا در ادای کفّاره به صورت تملیک،[2] تحویل دادن یک مدّ طعام (تقریباً 750 گــرم) ماننــد نــان، خرما، گنــدم، جــو، برنــج، ماکارونــی، حبوبــات، سیــب زمینــی - هر چند نپخته باشد - کافی است؛ البتّه، در مورد کفّارۀ قسم و آنچه در حکم آن می‌باشد،[3] احتیاط واجب آن است که فقط «گندم» یا «آرد گندم» به عنوان کفّاره به فقیر پرداخت شود.

مسأله 1133. در مواردی که کفّاره به صورت تملیک طعام ادا می‌شود،[4] لازم است یک مدّ طعام که به یک فقیر داده می­شود، فقط از یک جنس باشد. بنابراین، نمی‌توان نصف مدّ را برنج و نصف دیگر آن را نان داد؛ البتّه، تملیک یک مدّ (تقریباً 750 گرم) گوشت که مشتمل بر استخوان و چربی است یا آب گوشت[5] یا آش یا عدس پلو (برنج طبخ شده با عدس) که عرفاً یک غذا محسوب شود نیز کافی است.

مسأله 1134. اگر چند مدّ طعام به یک یا چند فقیر بابت کفّاره داده می­شود، لازم نیست هر مدّ طعام با مدّهای دیگر از یک جنس باشد؛ مثلاً می­توان یک مدّ طعام را از برنج و مدّ دیگر را از نان، بابت کفّاره در نظر گرفت.

همین طور، لازم نیست تملیک یک مدّ طعام به فقیر، در یک دفعه انجام شود و می­توان مثلاً نصف مدّ نان را در یک دفعه و نصف آن را در دفعۀ دیگر، بابت کفّاره به یک فقیر تملیک کرد. امّا اعطای مدّ ناقص بابت کفّاره کافی نیست؛ بنابراین، اگر بابت کفّارهٔ یک روز، نصف مدّ نان را به یک فقیر و نصف مدّ باقیمانده را به فقیر دیگری بدهد، کافی نیست.

مسأله 1135. در مواردی که کفّاره به صورت تملیک طعام ادا می‌شود، لازم نیست فقیر طعام را بخورد؛ بلکه می‌تواند آن را به دیگری بدهد یا آن را بفروشد و با همان تملیک و تحویل به فقیر، وظیفۀ فرد بابت کفّاره انجام شده است.

مسأله 1136. اگر ادای کفّاره به صورت تملیک مدّ طعام باشد، فرقی بین کبیر یا صغیر بودن فقرا نیست و پرداخت یک مدّ طعام به هر یک از آنان کافی است؛ البتّه، در مورد نابالغ یا مجنون یا سفیه لازم است مدّ طعام را به ولیّ شرعی او تحویل داده تا آن را برای وی تملّک نماید و تحویل دادن به خود نابالغ یا مجنون یا سفیه کافی نیست.

مسأله 1137. اگر ادای کفّاره به صورت سیر کردن فقیر باشد، لازم است هر دو نفر صغیر را به منزلۀ یک فرد بالغ به حساب آورد؛[6] البتّه، این حکم در صورتی که افراد صغیر و کبیر در یک اجتماع با هم اطعام شوند، بنابر احتیاط لازم می‌باشد.

مسأله 1138. سیر کردن افراد نابالغ یا مجنون یا سفیه به عنوان کفّاره، لازم نیست با اذن ولیّ شرعی یا کسی که وی تحت حضانت شرعی و سرپرستی اوست، باشد؛ مگر آنکه این امر با حقّشان (حقّ ولیّ یا کسی که حضانت متعلّق به اوست) منافات داشته باشد.

[1]. منظور، صورت (ب) از مسألۀ «1129» است.

[2]. منظور، صورت (الف) از مسألۀ «1129» است.

[3]­. منظور، مواردی است که در مسألۀ «1100» ذکر شد.

[4]­. صورت (الف) از مسألۀ «1129».

[5]. البتّه، آب موجود در آب گوشت، نباید بیشتر از مقدار متعارف باشد.

[6]­. مقصود از صغیر در این مسأله کسی است که به خاطر کمی سنّ در مقایسه با افراد بزرگسال، با مقدار کمتری از طعام سیر می­شود، طوری که مقدار تفاوت آن قابل توجّه محسوب شود.
مسائل مربوط به اعطای لباس به فقرا بابت کفّاره ← → ناتوانی از انجام تمام یا بعضی از موارد کفّاره
العربية فارسی اردو English Azərbaycan Türkçe Français