کتب فتوایی » توضیح المسائل جامع جلد (2) (چاپ 1403)
جستجو در:
سایر احکام مربوط به کنار گذاشتن زکات فطره ←
→ شرط پنجم: فطریه از مال حلال باشد
زمان ادای زکات فطره یا کنار گذاشتن آن
مسأله 1062. کسی که قصد دارد نماز عید فطر را بخواند، بنابر احتیاط واجب، باید فطریّه را پیش از نماز عید از مال خویش کنار گذاشته و به مستحقّ[1] بدهد[2] و اگر قصد خواندن نماز عید فطر را ندارد، میتواند پرداخت فطریّه را تا قبل از اذان ظهر روز عید، به تأخیر بیندازد.[3]
شایان ذکر است، اگر زکات فطره را از مالش کنار گذاشته و عزل نموده، تأخیر در پرداخت آن چنانچه برای غرض عقلایی باشد و سهلانگاری در پرداخت زکات محسوب نشود، اشکال ندارد؛ بنابراین، اگر زکات فطره را برای پرداخت به فقیر معیّنی در وقت وجوب زکات فطره کنار بگذارد و دسترسی به آن فقیر فعلاً ممکن نباشد، مثل اینکه فقیر مسافرت باشد، میتواند پرداخت زکات فطره را به تأخیر بیندازد؛ چه قصد خواندن نماز عید فطر را داشته باشد و چه نخواهد نماز عید بخواند.
مسأله 1063. اگر انسان به نیّت فطریه، مقداری از مال خود را کنار بگذارد و تا ظهر روز عید فطر - چه با عذر و چه بدون عذر - به مستحقّ[4] ندهد، زکات فطره ساقط نمیشود و لازم است آن را به مستحقّ بپردازد.
مسأله 1064. اگر فرد تا اذان ظهر روز عید فطر، فطریّه را نپردازد و کنار هم نگذارد، بنابر احتیاط واجب زکات فطره از او ساقط نمیشود و بنابر احتیاط واجب ،بدون اینکه نیّت ادا و قضا کند به نیّت ما فی الذمّه، فطریّه را بدهد.
مسأله 1065. فردی که فقیر شرعی نیست و باید زکات فطرۀ خود و افرادی که نانخور وی هستند را بپردازد، اگر در شب تا ظهر روز عید مالی نداشته باشد تا بابت زکات فطره کنار بگذارد یا به مستحقّ بپردازد، لازم است در صورت امکان هرچند با قرض گرفتن و مانند آن[5] زکات فطره را کنار بگذارد یا به مستحقّ[6] بپردازد؛ مگر آنکه این کار غیر ممکن بوده یا همراه با مشقّت فوقالعادهای که معمولاً قابل تحمّل نیست (حَرَج) باشد.[7]
مسأله 1066. اگر فرد پیش از ماه رمضان، زکات فطره را بدهد صحیح نیست، ولی بعد از فرا رسیدن ماه رمضان میتواند زکات فطره را به مستحقّ[8] بدهد، هرچند احتیاط مستحب آن است که در ماه رمضان هم فطریّه را ندهد و پرداخت آن را تا شب عید فطر به تأخیر اندازد.
شایان ذکر است، اگر فرد، پیش از ماه رمضان به فقیر قرض بدهد و بعد از آنکه فطریّه بر او واجب شد، فقیر مذکور هنوز هم شرایط استحقاق دریافت زکات فطره را دارا باشد، میتواند طلب خود را از فقیر بابت زکات فطره حساب کند.
مسأله 1067. اگر انسان زکات فطرهاش را در بین ماه رمضان، قبل از زمان وجوب (شب عید فطر)، از مالش کنار گذاشته و عزل نماید، عزل واقع نمیشود و مال کنار گذاشته متعیّن در زکات نمیگردد، هرچند اگر آن را به مستحقّ[9] بپردازد زکات فطره اش ادا شده است. بنابراین، اگر آن را قبل از رساندن به مستحقّ مصرف کرده یا با مال دیگرش عوض نماید، اشکال ندارد.
مسأله 1068. فردی که زکات فطرهاش را در بین ماه رمضان، قبل از فرا رسیدن شب عید فطر به مستحقّ پرداخت کرده،[10] چنانچه هنگام غروب آفتاب مهمان شخص دیگری باشد و بخواهد شب را آنجا بماند، طوری که نانخور میزبان محسوب شود، بر میزبان واجب است زکات فطرۀ وی را بدهد و آنچه خودش قبلاً بابت زکات پرداخت کرده، کفایت از زکات واجب بر عهدۀ میزبان نمیکند.
مسأله 1069. اگر انسان شخصی را که در شهر دیگری ساکن است، وکیل در کنار گذاشتن زکات و عزل آن نماید، چنانچه شهر موکّل و وکیل با هم اختلاف افق داشته و در یکی ماه رؤیت شود و عید فطر محسوب شود و در دیگری ماه رؤیت نشود و روز آخر ماه رمضان باشد، ملاک برای کنار گذاشتن و عزل زکات فطره، رؤیت شدن هلال در شهر موکّل است، نه وکیل.
شایان ذکر است، اگر زکات فطره را از مالش کنار گذاشته و عزل نموده، تأخیر در پرداخت آن چنانچه برای غرض عقلایی باشد و سهلانگاری در پرداخت زکات محسوب نشود، اشکال ندارد؛ بنابراین، اگر زکات فطره را برای پرداخت به فقیر معیّنی در وقت وجوب زکات فطره کنار بگذارد و دسترسی به آن فقیر فعلاً ممکن نباشد، مثل اینکه فقیر مسافرت باشد، میتواند پرداخت زکات فطره را به تأخیر بیندازد؛ چه قصد خواندن نماز عید فطر را داشته باشد و چه نخواهد نماز عید بخواند.
مسأله 1063. اگر انسان به نیّت فطریه، مقداری از مال خود را کنار بگذارد و تا ظهر روز عید فطر - چه با عذر و چه بدون عذر - به مستحقّ[4] ندهد، زکات فطره ساقط نمیشود و لازم است آن را به مستحقّ بپردازد.
مسأله 1064. اگر فرد تا اذان ظهر روز عید فطر، فطریّه را نپردازد و کنار هم نگذارد، بنابر احتیاط واجب زکات فطره از او ساقط نمیشود و بنابر احتیاط واجب ،بدون اینکه نیّت ادا و قضا کند به نیّت ما فی الذمّه، فطریّه را بدهد.
مسأله 1065. فردی که فقیر شرعی نیست و باید زکات فطرۀ خود و افرادی که نانخور وی هستند را بپردازد، اگر در شب تا ظهر روز عید مالی نداشته باشد تا بابت زکات فطره کنار بگذارد یا به مستحقّ بپردازد، لازم است در صورت امکان هرچند با قرض گرفتن و مانند آن[5] زکات فطره را کنار بگذارد یا به مستحقّ[6] بپردازد؛ مگر آنکه این کار غیر ممکن بوده یا همراه با مشقّت فوقالعادهای که معمولاً قابل تحمّل نیست (حَرَج) باشد.[7]
مسأله 1066. اگر فرد پیش از ماه رمضان، زکات فطره را بدهد صحیح نیست، ولی بعد از فرا رسیدن ماه رمضان میتواند زکات فطره را به مستحقّ[8] بدهد، هرچند احتیاط مستحب آن است که در ماه رمضان هم فطریّه را ندهد و پرداخت آن را تا شب عید فطر به تأخیر اندازد.
شایان ذکر است، اگر فرد، پیش از ماه رمضان به فقیر قرض بدهد و بعد از آنکه فطریّه بر او واجب شد، فقیر مذکور هنوز هم شرایط استحقاق دریافت زکات فطره را دارا باشد، میتواند طلب خود را از فقیر بابت زکات فطره حساب کند.
مسأله 1067. اگر انسان زکات فطرهاش را در بین ماه رمضان، قبل از زمان وجوب (شب عید فطر)، از مالش کنار گذاشته و عزل نماید، عزل واقع نمیشود و مال کنار گذاشته متعیّن در زکات نمیگردد، هرچند اگر آن را به مستحقّ[9] بپردازد زکات فطره اش ادا شده است. بنابراین، اگر آن را قبل از رساندن به مستحقّ مصرف کرده یا با مال دیگرش عوض نماید، اشکال ندارد.
مسأله 1068. فردی که زکات فطرهاش را در بین ماه رمضان، قبل از فرا رسیدن شب عید فطر به مستحقّ پرداخت کرده،[10] چنانچه هنگام غروب آفتاب مهمان شخص دیگری باشد و بخواهد شب را آنجا بماند، طوری که نانخور میزبان محسوب شود، بر میزبان واجب است زکات فطرۀ وی را بدهد و آنچه خودش قبلاً بابت زکات پرداخت کرده، کفایت از زکات واجب بر عهدۀ میزبان نمیکند.
مسأله 1069. اگر انسان شخصی را که در شهر دیگری ساکن است، وکیل در کنار گذاشتن زکات و عزل آن نماید، چنانچه شهر موکّل و وکیل با هم اختلاف افق داشته و در یکی ماه رؤیت شود و عید فطر محسوب شود و در دیگری ماه رؤیت نشود و روز آخر ماه رمضان باشد، ملاک برای کنار گذاشتن و عزل زکات فطره، رؤیت شدن هلال در شهر موکّل است، نه وکیل.
[1]. یا به حاکم شرع یا نمایندۀ وی بپردازد و ایشان به عنوان ولایتی که بر مال زکوی دارد، آن را تحویل بگیرد.
[2]. شایان ذکر است، انتقال اعتباری پول (وجه اعتباری) از طریق شبکۀ شتاب بانکی به حساب مستحقّ، به تنهایی کافی در پرداخت زکات فطره نیست و کسانی که قصد دارند زکات فطرهاشان را این گونه بپردازند، میتوانند این کار را با یکی از شیوههایی که در مسألۀ «1090» ذکر میشود انجام دهند.
[3]. زمان وجوب زکات فطره در مسألۀ «1034» ذکر شد.
[4]. یا حاکم شرع یا نمایندۀ وی.
[5]. مثل اینکه از شخص دیگر بخواهد زکات فطره را از طرف او بپردازد یا کنار بگذارد و در این صورت، اگر شخص مذکور این کار را مجّانی و به قصد تبرّع انجام نداده، از وی طلبکار میشود.
[6]. یا حاکم شرع یا نمایندۀ وی.
[7]. البتّه در این صورت، مطابق با مسألۀ «1064» عمل نماید.
[8]. یا به حاکم شرع یا نمایندۀ وی بپردازد و ایشان به عنوان ولایتی که بر مال زکوی دارد، آن را تحویل بگیرد.
[9]. همان.
[10]. حکم صورتی که فرد مال را در بین ماه کنار گذاشته، ولی به مستحقّ نداده، از مسألۀ قبل معلوم میشود.