کتب فتوایی » توضیح المسائل جامع جلد (2) (چاپ 1403)
جستجو در:
خمس مالی که به واسطۀ قناعت و مانند آن باقی مانده ←
→ محاسبه شدن خمس اموالی که با درآمد بین سال تهیّه شده و مؤونه نشده، به «قیمت فعلی»
خمس اموالی که در معرض استفاده بوده، ولی استفاده نشده
مسأله 605. مورد نیاز و استفاده بودن در کالاهای مصرفی و غیر مصرفی که در شرط چهارم و پنجم مسألۀ «598» ذکر شد، به معنای نیاز عرفی و استفاده و استعمال آنها قبل از فرا رسیدن سال خمسی می‌باشد؛ پس خمس کالایی که تا سر سال مورد استفاده قرار نگرفته، هرچند مورد نیاز عرفی و در معرض استفاده بوده، باید پرداخت شود؛[1] مگر در دو مورد:
الف. تهیّه آن شیء قبل از وقت نیاز به آن، حسب شأن عرفی فرد، امری متعارف باشد، طوری که تهیّه نکردن آن کسر شأن محسوب شود.[2]
ب. تهیّۀ آن شیء در آینده در وقت نیاز عرفی به آن، غیر ممکن یا دشوار و موجب سختی فوق‌العاده که معمولاً تحمّل نمیشود (حَرَج) باشد.[3]
الف. تهیّه آن شیء قبل از وقت نیاز به آن، حسب شأن عرفی فرد، امری متعارف باشد، طوری که تهیّه نکردن آن کسر شأن محسوب شود.[2]
ب. تهیّۀ آن شیء در آینده در وقت نیاز عرفی به آن، غیر ممکن یا دشوار و موجب سختی فوق‌العاده که معمولاً تحمّل نمیشود (حَرَج) باشد.[3]
[1]. بنابراین، صرف معرضیّت احتیاج عرفی به شیء بدون استفاده و استعمال آن، موجب معافیت از خمس نیست. همین طور، استعمال و استفاده از شیء بدون داشتن نیاز عرفی به آن موجب معافیت از خمس نمیباشد، که توضیح آن در مسألۀ «607» ذکر میشود.
[2]. به تعبیری منافات با شأن فرد داشته و نوعی عیب و تقصیر در عرف اجتماعی به حساب آید.
[3]. معیار و ضابط کلّی این است که اصل وجود آن شیء - هرچند مورد استفاده قرار نگیرد - عرفاً از مؤونۀ همین سال محسوب شود و خصوصیّات ملحوظ در آن به حسب موارد فرق می کند.