پایگاه اطلاع رسانی دفتر مرجع عالیقدر آقای سید علی حسینی سیستانی

کتب فتوایی » توضیح المسائل جامع جلد (2) (چاپ 1403)

معنای «معروف» و «منکر» ← → احکام وصیّت به حج

امر به معروف و نهی از منکر / اهمیّت امر به معروف و نهی از منکر

امر به معروف و نهی از منکر در میان دستورات اسلامی و واجبات الهی، جایگاه ویژه­ای دارد تا آنجا که در این رابطه قرآن کریم می‌فرماید:
«وَلْتَکُنْ مِنْکُمْ أُمَّةٌ یَدْعُونَ إِلَی الْخَیْرِ وَیَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَیَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْکَرِ وَأُولٰئِکَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ».[1]
«لازم است در میان شما اُمّت اسلامی، گروهی مردم را به کارهای نیک دعوت کنند و امر به معروف و نهی از منکر نمایند و آنان رستگاران­اند».

«الَّذینَ إِنْ مَکَّنَّاهُمْ فِی الْأَرْضِ أَقامُوا الصَّلاةَ وَآتَوُا الزَّکاةَ وَأَمَرُوا بِالْمَعْرُوفِ وَنَهَوْا عَنِ الْمُنْکَرِ وَلِلهِ عاقِبَةُ الْأُمُورِ».[2]
«آنان که چون در زمین قدرت و سُلطه یابند نماز بر پا می­دارند و زکات می‌پردازند و به معروف فرمان می­دهند و از منکر باز می­دارند و عاقبت امور از آنِ خداوند است».

«کُنْتُمْ خَیْرَ أُمَّةٍ أُخْرِجَتْ لِلنَّاسِ تَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَتَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْکَرِ وَتُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ...».[3]
«شما (مسلمانان حقیقی) بهترین امّتی هستید (یا بوده‌اید) که برای مردم ظاهر شده‌اند، به وظیفۀ امر به معروف و نهی از منکر عمل می­کنید و ایمان به خداوند متعال دارید...».

در حدیث نقل شده که امام باقر فرمودند: «... همانا امر به معروف و نهی از منکر، راه پیامبران و روش صالحان و شیوۀ نیکوکاران است. این فریضه، فریضۀ بزرگی است که واجبات دیگر تنها در سایۀ آن بر پا می­گردند. تنها این فریضه است که به واسطۀ آن، راه­ها امن می­شود[4] و در پرتوی آن، درآمدها حلال می­شود و حقوق و اموال به زور گرفته شده به صاحبانش بر‌گردانده می­شود و زمین آباد می­شود و از دشمنان اسلام انتقام گرفته می­شود و تمام کارها (بر اساس عدل) سامان می‌پذیرد...».[5]
روایت شده که امیر المؤمنین فرمودند: «قِوام شریعت به امر به معروف و نهی از منکر و بر پا داشتن حدود الهی است».[6]
در حدیث نقل شده است که امیر المؤمنین فرمودند: «... هر کس سه خصلت داشته باشد، دنیا و آخرتش سالم بماند: امر به معروف نماید و خود به آن عمل کند و نهی از منکر کند و خود از آن باز ایستد و بر حدود الهی پاسداری و محافظت نماید...».[7]

[1]. سورۀ آل عمران، آیۀ 104.

[2]. سورۀ حج، آیۀ 41.

[3]. سورۀ آل عمران، آیۀ 110.

[4]. یا عقائد و راه و روش­هایی که در دین مقرّر شده از خطر بدعت بدعت‌گذاران در امان می­ماند.

[5]. تهذیب الأحکام، ج6، کتاب الجهاد، باب80، ص181، ح21.

[6]. تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، الفصل الثانی فی الأمر بالمعروف و النهی عن المنکر، ص332، ح7639.

[7]. أمالی شیخ مفید، المجلس الرابع عشر، ص119، ح3.
معنای «معروف» و «منکر» ← → احکام وصیّت به حج
العربية فارسی اردو English Azərbaycan Türkçe Français