مسأله 185. اگر انسان به علّت بیماری، روزۀ ماه رمضان را نگیرد و بیماری او تا ماه رمضان سال بعد طول بکشد، به گونه‌‌ای که در تمامی ایّام سال نتواند روزه بگیرد، قضای روزه‏هایی را که نگرفته بر او واجب نیست؛ ولی باید برای هر ‌روز یک مُدّ (تقریباً 750 گرم) طعام، یعنی گندم یا جو یا نان یا برنج و مانند اینها به فقیر بدهد که آن را «فدیۀ سالانه» هم می‌نامند.[1]

مسأله 186. پرداخت کفّارۀ مذکور در مسألۀ قبل (فدیۀ سالانه)، قبل از فرا رسیدن ماه رمضان سال بعد، در بین سال - قبل از گذشتن زمان قضای روزه -[2] صحیح نیست؛[3] بلکه لازم است به مقداری صبر نماید تا زمان قضای روزه بگذرد.
مثلاً کسی که سی روز کفّاره (فدیه) از ماه رمضان قبل به عهده دارد، می‌تواند با اتمام روز پانزدهم ماه شعبان، کفّارۀ پانزده روز را بپردازد، و نیز کسی که کفّارۀ ده روز به عهدۀ اوست، با اتمام روز بیست و پنجم ماه شعبان، می‌تواند کفّارۀ پنج روز را بپردازد.

مسأله 187. برای پرداخت کفّارۀ مورد مذکور در مسألۀ «186» (فدیۀ سالانه) و همین طور موارد ذکر شده در مسائل بعدی، سیر کردن فقیر کافی نیست و لازم است یک مُدّ طعام را به عنوان اینکه مال و ملک فقیر باشد به وی بپردازد.

مسأله 188. اگر فردی که بیماری مستمرّ دارد و روزه نمی­گیرد، به جهت ندانستن مسأله، کفّاره روزه­اش را در سال­های متعدّد، بعد از ماه رمضان، قبل از فرا رسیدن زمان وجوب کفّاره (فدیه) پرداخت می­کرده، می­تواند آنچه را هر سال بابت کفّارۀ مریضی همان سال پرداخته، برای سال یا سال­های گذشته­اش حساب نماید و اگر آنچه را تا کنون پرداخته به تعداد کفّارات مریضی سال­های گذشته بوده است، کفّارات سال­های گذشته ادا شده است و در این صورت، تنها لازم است کفّارۀ سال اخیر را بعد از فرا رسیدن زمان آن، پرداخت نماید.[4]

مسأله 189. اگر بیماری انسان چند سال طول بکشد، بعد از آنکه در بین سال آخر خوب شد، باید قضای ماه رمضان سال آخر را بگیرد و قضای روزۀ سال‌‌های قبل که به علّت بیماری، نگرفته بر او واجب نیست؛ ولی باید برای هر روز از سال‌‌های قبل یک مُدّ طعام به فقیر بدهد.[5]

مسأله 190. اگر انسان به سبب بیماری ماه رمضان روزه نگیرد و بیماری او بعد از ماه رمضان نیز استمرار پیدا کند و در بین همان سال، قبل از فرا رسیدن زمان وجوب کفّاره (فدیه)[6] - مثلاً بعد از گذشت شش ماه از ماه رمضان قبل - فوت نماید، روزه­هایی که نگرفته قضا و کفّاره ندارد؛ بلکه اگر زمان مذکور نیز سپری شده، مثلاً بعد از فرا رسیدن ماه رمضان سال بعد فوت نماید، روزه­هایی که نگرفته قضا ندارد و نسبت به کفّارۀ روزه­اش چنانچه وصیّت به ادای آنها نموده، واجب است از ثلث مالش پرداخت شود و اگر وصیت نکرده بر ورثۀ وی چیزی واجب نیست.[7]

مسأله 191. اگر انسان به علّت عذر دیگری غیر از بیماری روزه نگرفته باشد و عذر او تا ماه رمضان بعد باقی بماند، روزه‏هایی را که نگرفته باید قضا کند و احتیاط واجب آن است که برای هر روز یک مُدّ طعام به فقیر بدهد.

مسأله 192. اگر فرد به علّت بیماری، روزۀ ماه رمضان را نگیرد و بعد از ماه رمضان، بیماری او برطرف شود ولی عذر دیگری پیدا کند که نتواند تا ماه رمضان بعد قضای روزه را بگیرد، باید روزه‏هایی را که نگرفته قضا نماید و بنابر احتیاط واجب، برای هر روز یک مُدّ طعام نیز به فقیر بدهد؛ همین طور، اگر در ماه رمضان به جز بیماری، عذر دیگری داشته باشد و بعد از ماه رمضان آن عذر برطرف شود و تا ماه رمضان سال بعد به علّت بیماری نتواند روزه بگیرد، باید روزه‏هایی را که نگرفته قضا نماید و بنابر احتیاط واجب، برای هر روز یک مُدّ طعام نیز به فقیر بدهد.