کتب فتوایی » توضیح المسائل جامع جلد (2) (چاپ 1403)
جستجو در:
مواردی که قضا و کفّارۀ روزه واجب است ←
→ بعضی از مواردی که قضای روزه، واجب است
احکام دیگر روزۀ قضا
مسأله 147. کسی که چند روز روزۀ قضای ماه مبارک رمضان دارد و تعداد آنها را نمیداند یا فراموش کرده، مثلاً نمیداند که سه یا چهار یا پنج روز بوده، چنانچه مقدار مورد یقین یا اطمینان - در این مثال سه روز - را روزه بگیرد، کافی است و واجب نیست تعداد بیشتر از آن را، که مشکوک است به‌جا آورد؛
البتّه احتیاط مستحب است به قدری روزه بگیرد که یقین یا اطمینان کند تمام آنها را انجام داده است. بنابراین، در مثال ذکر شده، بهتر است احتیاطاً پنج روز روزۀ قضا بگیرد.[1]
مسأله 148. اگر انسان تعداد روزههای قضا را که بر عهدهاش است میداند - مثلاً پنج روز - ولی نمیداند چه تعداد از آنها را به‌جا آورده است، باید مقدار مشکوک را انجام دهد. بنابراین، در مثال مذکور اگر میداند که دو روز از روزههای قضا را انجام داده و نسبت به سه روز دیگر شک دارد، باید سه روز دیگر روزۀ قضا بگیرد.[2]
مسأله 149. اگر انسان به جهت عذری چند روز روزه نگیرد و بعد شک کند که چه وقت عذر او برطرف شده، واجب نیست مقدار بیشتری را که احتمال می‌دهد روزه نگرفته قضا نماید؛ مثلاً کسی که قبل از ماه رمضان مسافرت کرده و نمیداند عصر پنجم ماه رمضان از سفر برگشته یا عصر ششم و یا اینکه مثلاً در اواخر ماه رمضان مسافرت کرده و بعد از ماه رمضان برگشته و نمیداند که شب بیست و پنجم ماه رمضان مسافرت کرده یا شب بیست و ششم، در هر دو صورت می‌تواند مقدار کمتر یعنی پنج روز را (در مثال دوّم، در صورت کامل بودن ماه) قضا کند، هرچند احتیاط مستحب آن است که مقدار بیشتر یعنی شش روز را قضا نماید.
مسأله 150. اگر انسان از چند ماه رمضان روزۀ قضا داشته باشد، رعایت ترتیب در قضای آنها لازم نیست. بنابراین، قضای هر کدام را که اوّل بگیرد اشکال ندارد.؛ ولی اگر وقت قضای روزۀ ماه رمضان آخر نسبت به زمان فرا رسیدن ماه رمضان جدید کم باشد، مثلاً پنج روز از ماه رمضان آخر قضا داشته باشد و پنج روز هم به ماه رمضان جدید مانده باشد، احتیاط مستحب آن است که اوّل قضای ماه رمضان آخر را بگیرد.
مسأله 151. اگر قضای روزۀ چند ماه رمضان بر انسان واجب باشد و در نیّت، معیّن نکند روزهای را که می‌گیرد قضای کدام ماه رمضان است، قضای آخرین سال حساب نمی‌شود. بنابراین، هرچند این کار - با توضیحی که در مسألۀ قبل بیان شد - تکلیفاً جایز است، ولی کفّارۀ تأخیر در موارد وجوب آن ساقط نمی‌شود.
مسأله 152. در روزههای قضا، رعایت موالات لازم نیست. بنابراین، اگر کسی یک هفته پشت سر هم روزۀ ماه مبارک رمضان را - چه با عذر و چه بدون عذر - نگرفته، در هنگام قضای آن، واجب نیست هفت روز روزه را، پشت سر هم انجام دهد.
مسأله 153. روزهداری که قضای روزۀ ماه رمضان از خودش دارد و روزۀ قضا گرفته است، می‌تواند قبل از اذان ظهر، روزۀ خود را باطل نماید، ولی اگر وقت قضای روزۀ ماه رمضان آخر نسبت به زمان فرا رسیدن ماه رمضان جدید کم باشد، مثل اینکه فرد، یک هفته روزۀ قضا از ماه رمضان سال قبل دارد و فقط هفت روز هم به ماه رمضان سال جدید باقی مانده است، در این صورت، احتیاط مستحب آن است که روزۀ خویش را باطل ننماید.[3]
امّا بعد از اذان ظهر، افطار عمدی روزۀ قضای ماه رمضان جایز نیست و کفّاره دارد، که توضیح آن در مسألۀ «155» ذکر میشود.
مسأله 154. اگر فردی قضای روزۀ میّتی را گرفته باشد، احتیاط مستحب آن است که بعد از اذان ظهر روزه را باطل نکند.[4]
مسأله 155. کسی که قضای روزۀ ماه رمضان خودش را گرفته، اگر بعد از اذان ظهر عمداً با «خوردن» یا «آشامیدن» یا «جماع» یا «استمناء» روزۀ خویش را باطل کند، واجب است ده فقیر را سیر کند یا به هر کدام یک مُدّ طعام بدهد و اگر نمی‌تواند سه روز روزه بگیرد؛ البتّه چنانچه افطار روزۀ قضا در بعد از ظهر با مبطلاتی که ذکر شد، به علّت ندانستن مسأله و حکم شرعی باشد، در صورتی که جاهل قاصر باشد، کفّاره بر او واجب نیست، ولی اگر جاهل مقصّر باشد - حتّی بنابر احتیاط واجب در موردی که هنگام ارتکاب مبطل، تردید نداشته - پرداخت کفّاره لازم می‌باشد.
البتّه احتیاط مستحب است به قدری روزه بگیرد که یقین یا اطمینان کند تمام آنها را انجام داده است. بنابراین، در مثال ذکر شده، بهتر است احتیاطاً پنج روز روزۀ قضا بگیرد.[1]
مسأله 148. اگر انسان تعداد روزههای قضا را که بر عهدهاش است میداند - مثلاً پنج روز - ولی نمیداند چه تعداد از آنها را به‌جا آورده است، باید مقدار مشکوک را انجام دهد. بنابراین، در مثال مذکور اگر میداند که دو روز از روزههای قضا را انجام داده و نسبت به سه روز دیگر شک دارد، باید سه روز دیگر روزۀ قضا بگیرد.[2]
مسأله 149. اگر انسان به جهت عذری چند روز روزه نگیرد و بعد شک کند که چه وقت عذر او برطرف شده، واجب نیست مقدار بیشتری را که احتمال می‌دهد روزه نگرفته قضا نماید؛ مثلاً کسی که قبل از ماه رمضان مسافرت کرده و نمیداند عصر پنجم ماه رمضان از سفر برگشته یا عصر ششم و یا اینکه مثلاً در اواخر ماه رمضان مسافرت کرده و بعد از ماه رمضان برگشته و نمیداند که شب بیست و پنجم ماه رمضان مسافرت کرده یا شب بیست و ششم، در هر دو صورت می‌تواند مقدار کمتر یعنی پنج روز را (در مثال دوّم، در صورت کامل بودن ماه) قضا کند، هرچند احتیاط مستحب آن است که مقدار بیشتر یعنی شش روز را قضا نماید.
مسأله 150. اگر انسان از چند ماه رمضان روزۀ قضا داشته باشد، رعایت ترتیب در قضای آنها لازم نیست. بنابراین، قضای هر کدام را که اوّل بگیرد اشکال ندارد.؛ ولی اگر وقت قضای روزۀ ماه رمضان آخر نسبت به زمان فرا رسیدن ماه رمضان جدید کم باشد، مثلاً پنج روز از ماه رمضان آخر قضا داشته باشد و پنج روز هم به ماه رمضان جدید مانده باشد، احتیاط مستحب آن است که اوّل قضای ماه رمضان آخر را بگیرد.
مسأله 151. اگر قضای روزۀ چند ماه رمضان بر انسان واجب باشد و در نیّت، معیّن نکند روزهای را که می‌گیرد قضای کدام ماه رمضان است، قضای آخرین سال حساب نمی‌شود. بنابراین، هرچند این کار - با توضیحی که در مسألۀ قبل بیان شد - تکلیفاً جایز است، ولی کفّارۀ تأخیر در موارد وجوب آن ساقط نمی‌شود.
مسأله 152. در روزههای قضا، رعایت موالات لازم نیست. بنابراین، اگر کسی یک هفته پشت سر هم روزۀ ماه مبارک رمضان را - چه با عذر و چه بدون عذر - نگرفته، در هنگام قضای آن، واجب نیست هفت روز روزه را، پشت سر هم انجام دهد.
مسأله 153. روزهداری که قضای روزۀ ماه رمضان از خودش دارد و روزۀ قضا گرفته است، می‌تواند قبل از اذان ظهر، روزۀ خود را باطل نماید، ولی اگر وقت قضای روزۀ ماه رمضان آخر نسبت به زمان فرا رسیدن ماه رمضان جدید کم باشد، مثل اینکه فرد، یک هفته روزۀ قضا از ماه رمضان سال قبل دارد و فقط هفت روز هم به ماه رمضان سال جدید باقی مانده است، در این صورت، احتیاط مستحب آن است که روزۀ خویش را باطل ننماید.[3]
امّا بعد از اذان ظهر، افطار عمدی روزۀ قضای ماه رمضان جایز نیست و کفّاره دارد، که توضیح آن در مسألۀ «155» ذکر میشود.
مسأله 154. اگر فردی قضای روزۀ میّتی را گرفته باشد، احتیاط مستحب آن است که بعد از اذان ظهر روزه را باطل نکند.[4]
مسأله 155. کسی که قضای روزۀ ماه رمضان خودش را گرفته، اگر بعد از اذان ظهر عمداً با «خوردن» یا «آشامیدن» یا «جماع» یا «استمناء» روزۀ خویش را باطل کند، واجب است ده فقیر را سیر کند یا به هر کدام یک مُدّ طعام بدهد و اگر نمی‌تواند سه روز روزه بگیرد؛ البتّه چنانچه افطار روزۀ قضا در بعد از ظهر با مبطلاتی که ذکر شد، به علّت ندانستن مسأله و حکم شرعی باشد، در صورتی که جاهل قاصر باشد، کفّاره بر او واجب نیست، ولی اگر جاهل مقصّر باشد - حتّی بنابر احتیاط واجب در موردی که هنگام ارتکاب مبطل، تردید نداشته - پرداخت کفّاره لازم می‌باشد.
[1]. شایان ذکر است، حکم مذکور در مورد روزۀ کفّاره و نیز کفّارات روزه نیز جاری است.
[2]. همان.
[3]. شایان ذکر است، آنچه ذکر شد در صورتی است که انجام روزۀ خصوص آن روز - به سبب نذر و مانند آن - بر فرد، واجب نشده باشد، وگرنه افطار و باز کردن روزه، حتّی قبل از ظهر جایز نیست.
[4]. البتّه، این در صورتی است که اتمام روزۀ همان روز، به سبب شرط ضمن عقد اجاره و مانند آن معیّن نشده باشد، وگرنه افطار و باز کردن روزه مطلقاً جایز نیست.