«روزه» از مهم‌ترین دستورات الهی است که از آن به عنوان یکی از ارکان پنج‌گانۀ اسلام (نماز، زکات، حج، روزه و ولایت اهل بیت(علیهم السلام)) نام برده شده است و از جمله واجباتی است که قرآن کریم دربارۀ آن می­فرماید:
«یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا کُتِبَ عَلَیْکُمُ الصّیامُ کَما کُتِبَ عَلَی الَّذینَ مِنْ قَبْلِکُمْ لَعَلَّکُمْ تَتَّقُونَ».[1]
«ای کسانی که ایمان آوردید، روزه بر شما نوشته شده است (واجب شده است) همچنان که بر پیشینیان قبل از شما نوشته شده بود (واجب شده بود)، شاید که با تقویٰ و پرهیزگار شوید».
«شَهْرُ رَمَضانَ الَّذی أُنْزِلَ فیهِ الْقُرْآنُ هُدیً لِلنَّاسِ وَبَیِّناتٍ مِنَ الْهُدیٰ‏ وَالْفُرْقانِ فَمَنْ شَهِدَ مِنْکُمُ الشَّهْرَ فَلْیَصُمْهُ وَمَنْ کانَ مَریضاً أَوْ عَلیٰ‏ سَفَرٍ فَعِدَّةٌ مِنْ أَیَّامٍ أُخَرَ یُریدُ اللَّهُ بِکُمُ الْیُسْرَ وَلا یُریدُ بِکُمُ الْعُسْرَ وَلِتُکْمِلُوا الْعِدَّةَ وَلِتُکَبِّرُوا اللَّهَ عَلیٰ‏ ما هَداکُمْ وَلَعَلَّکُمْ تَشْکُرُونَ».[2]
«ماه رمضان، ماهی است که قرآن در آن نازل شده برای هدایت بشر و برای راهنمایی و امتیاز حقّ از باطل،[3] پس هر که دریابد ماه رمضان را باید آن را روزه بدارد و هر کس مریض یا در سفر باشد (به شمارۀ آنچه روزه خورده است) از ماه­های دیگر روزه دارد، که خداوند برای شما حکم را آسان خواسته و تکلیف را مشکل نگرفته و خواسته تا اینکه عدد روزه را تکمیل کرده و خدا را به عظمت یاد کنید که شما را هدایت فرمود، باشد که (از این نعمت بزرگ) شکرگزار شوید».
در فضیلت و اهمیّت روزه، احادیث بسیاری از معصومین(علیهم السلام) صادر گردیده است که در ذیل بعضی از آنها ذکر می­شود.
زراره از امام باقر روایت می­کند که آن حضرت فرمودند: «دین اسلام بر پنج پایه استوار شده است: نماز، زکات، حج، روزه و ولایت اهل بیت(علیهم السلام) و رسول اکرم(صلی الله علیه وآله وسلم) فرمودند: روزه، سپری در برابر آتش دوزخ است».[4]
روایت شده که حضرت رسول اکرم(صلی الله علیه وآله وسلم) فرمودند: «خواب روزه‌دار، عبادت و نفس کشیدن او، ثواب تسبیح دارد».[5]
از امام باقر روایت شده است که پیامبر خدا(صلی الله علیه وآله وسلم) به جابر بن عبداللّه فرمودند: «ای جابر این ماه، ماه مبارک رمضان است، در این ماه هر کس روز آن را روزه بدارد و جزئی از شبش را به عبادت بپردازد و شکم و شرمگاه خویش را پاک نگه دارد و زبانش را حفظ کند، همان طور که از این ماه خارج می­شود، از گناهان خویش خارج می­شود.
جابر عرض کرد: ای رسول خدا، چه زیباست این حدیث، رسول خدا(صلی الله علیه وآله وسلم) فرمودند: ای جابر و چه سخت است رعایت این شروط».[6]
از امام صادق از پدران گرامی­شان0 نقل شده که رسول اکرم(صلی الله علیه وآله وسلم) به اصحاب خود فرمودند: «آیا به شما خبر بدهم از اعمالی که اگر آنها را انجام دهید شیطان به اندازۀ فاصله مشرق از مغرب از شما دور می­شود؟ اصحاب در پاسخ گفتند: بفرمایید.
آن حضرت(صلی الله علیه وآله وسلم) فرمودند: روزه گرفتن شیطان را رو ‌سیاه (و ناامید) می­کند و دادن صدقه در راه خدا، پشت او را می­شکند و چنانچه مسلمانان همدیگر را برای خدا دوست داشته باشند و به یکدیگر در راه انجام کارهای نیک کمک کنند، این امور اصل و ریشۀ او را از بین می‌برد و توبه کردن و استغفار، رگ گردنش را قطع می­­کند و برای هر نعمتی که خداوند به انسان عنایت فرموده است، زکاتی هست و زکات بدن­ها روزه گرفتن است».[7]