کتب فتوایی » توضیح المسائل جامع جلد (1) (چاپ 1403)
جستجو در:
نماز استسقاء (طلب باران) ←
→ سایر نمازهای مستحبی
نماز لیلة الدفن (نماز وحشت)
مسأله 2066. سزاوار است در شب اوّل قبر، دو رکعت نماز لیلة الدفن (نماز وحشت) برای میّت بخوانند و کیفیّت آن این است که در رکعت اوّل بعد از حمد، یک مرتبه آیة الکرسیّ (آیات 255 تا 257 سورۀ مبارکۀ بقره)[1] و در رکعت دوّم بعد از حمد، ده مرتبه سورۀ «إنّا أَنْزَلْناه» را بخوانند و بعد از سلام نماز بگویند: «اللّهُمَّ صَلِّ عَلیٰ مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ وَابْعَثْ ثَوابَها إِلیٰ قَبْرِ فُلان»[2] و به جای کلمۀ فُلان، اسم میّت را بگویند.
شایان ذکر است، کیفیّت دیگری نیز برای نماز لیلة الدفن (نماز وحشت) نقل شده است که این‌طور می‌باشد: در رکعت اوّل بعد از حمد، دو مرتبه سورۀ توحید «قُلْ هُوَ اللّهُ أَحَد» و در رکعت دوّم بعد از حمد، ده مرتبه سورۀ «التکاثر» را بخوانند و بعد از سلام نماز بگویند: «اللهمَّ صَلِّ عَلی مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ وَابْعَثْ ثَوابَها إِلیٰ قَبْرِ فُلان»[3] و به جای کلمه فلان، اسم میّت را بگویند.
مسأله 2067. اگر بخواهند میّت را به شهر دوری ببرند، یا به جهت دیگر، دفن او به تأخیر بیفتد، در مورد کیفیّت اوّل خواندن نماز لیلة الدفن، باید آن نماز را تا شب اوّل قبر او به تأخیر بیندازند و امّا در مورد کیفیّت دوّم، ظاهر آن است که مستحب بودن آن اختصاص به اوّلین شب بعد از فوت دارد.
مسأله 2068. نماز لیلة الدفن (نماز وحشت) را هر موقع از شب می‌توان خواند، ولی بهتر است در اوّل شب بعد از نماز عشاء خوانده شود.[4]
مسأله 2069. اگر انسان نماز لیلة الدفن را بخواند، ولی آیة الکرسیّ یا سورۀ «إِنّا أَنْزَلْناه» یا قسمتی از آنها را سهواً نخواند یا کمتر از مقدار معیّن شده برای آن بخواند و محلّ تدارک آن بگذرد[5] مانند اینکه بعد از نماز متوجّه اشتباه خویش گردد، نماز خوانده شده کفایت از نماز لیلة الدفن نمی‌کند.
مسأله 2070. اگر فرد مبلغی را برای خواندن نماز لیلة الدفن بگیرد و فراموش کند نماز را در شب مقرّر شده برای آن بخواند، در این صورت برای وی جایز نیست بدون مراجعه به صاحب مال، در آن تصرّف کند؛ در صورت فوق، چنانچه مالکش را نشناسد، مال مذکور حکم مجهول المالک را دارد که باید از صاحبش فحص و جستجو کند و در صورتی که از پیدا کردن صاحبش ناامید شد، آن را از طرف وی به فقیر دارای شرایط استحقاق صدقه دهد و بنابر احتیاط واجب برای صدقه دادن از حاکم شرع یا نمایندۀ ایشان اجازه بگیرد؛ البتّه، اگر فرد از شواهد و قرائن بداند که مالک به تصرّف در آن مال با خواندن دو رکعت نماز یا خواندن قرآن و اهداء ثواب آن به میّت یا انجام عمل دیگر راضی است، می‌تواند با انجام این کار در مال تصرّف نماید.
شایان ذکر است، کیفیّت دیگری نیز برای نماز لیلة الدفن (نماز وحشت) نقل شده است که این‌طور می‌باشد: در رکعت اوّل بعد از حمد، دو مرتبه سورۀ توحید «قُلْ هُوَ اللّهُ أَحَد» و در رکعت دوّم بعد از حمد، ده مرتبه سورۀ «التکاثر» را بخوانند و بعد از سلام نماز بگویند: «اللهمَّ صَلِّ عَلی مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ وَابْعَثْ ثَوابَها إِلیٰ قَبْرِ فُلان»[3] و به جای کلمه فلان، اسم میّت را بگویند.
مسأله 2067. اگر بخواهند میّت را به شهر دوری ببرند، یا به جهت دیگر، دفن او به تأخیر بیفتد، در مورد کیفیّت اوّل خواندن نماز لیلة الدفن، باید آن نماز را تا شب اوّل قبر او به تأخیر بیندازند و امّا در مورد کیفیّت دوّم، ظاهر آن است که مستحب بودن آن اختصاص به اوّلین شب بعد از فوت دارد.
مسأله 2068. نماز لیلة الدفن (نماز وحشت) را هر موقع از شب می‌توان خواند، ولی بهتر است در اوّل شب بعد از نماز عشاء خوانده شود.[4]
مسأله 2069. اگر انسان نماز لیلة الدفن را بخواند، ولی آیة الکرسیّ یا سورۀ «إِنّا أَنْزَلْناه» یا قسمتی از آنها را سهواً نخواند یا کمتر از مقدار معیّن شده برای آن بخواند و محلّ تدارک آن بگذرد[5] مانند اینکه بعد از نماز متوجّه اشتباه خویش گردد، نماز خوانده شده کفایت از نماز لیلة الدفن نمی‌کند.
مسأله 2070. اگر فرد مبلغی را برای خواندن نماز لیلة الدفن بگیرد و فراموش کند نماز را در شب مقرّر شده برای آن بخواند، در این صورت برای وی جایز نیست بدون مراجعه به صاحب مال، در آن تصرّف کند؛ در صورت فوق، چنانچه مالکش را نشناسد، مال مذکور حکم مجهول المالک را دارد که باید از صاحبش فحص و جستجو کند و در صورتی که از پیدا کردن صاحبش ناامید شد، آن را از طرف وی به فقیر دارای شرایط استحقاق صدقه دهد و بنابر احتیاط واجب برای صدقه دادن از حاکم شرع یا نمایندۀ ایشان اجازه بگیرد؛ البتّه، اگر فرد از شواهد و قرائن بداند که مالک به تصرّف در آن مال با خواندن دو رکعت نماز یا خواندن قرآن و اهداء ثواب آن به میّت یا انجام عمل دیگر راضی است، می‌تواند با انجام این کار در مال تصرّف نماید.
[1]. خواندن آیة الکرسی، تا آخر آیۀ 257 (هُمْ فیٖها خالِدُوْنَ)، بنابر احتیاط لازم است.
[2]. در بعضی از نسخه‌های روایی بعد از ذکر شریف صلوات، عبارت به گونۀ «وَابْعَثْ ثَوابَهُما إِلیٰ قَبْرِ فُلان» آمده است.
[3]. در بعضی از نسخه‌های روایی بعد از ذکر شریف صلوات، عبارت به گونه «وَابْعَثْ ثَوابَها اِلیٰ قَبْرِ ذٰلِکَ المَیّتِ فُلانِ بْنِ فُلان» آمده است.
[4]. منظور، شب اوّل دفن در مورد کیفیّت اوّل نماز وحشت و شب اوّل فوت، در مورد کیفیّت دوّم آن است.
[5]. گذشتن محلّ تدارک در فصل «نماز مستحبی» در مسألۀ «2107» خواهد آمد.