کتب فتوایی » توضیح المسائل جامع جلد (1) (چاپ 1403)
جستجو در:
شرط سوّم: جای ایستادن امام از جای مأموم بلندتر نباشد ←
→ شرط اوّل: مأموم قصد اقتدا به امام جماعت را داشته باشد
شرط دوّم: بین امام و مأموم و نیز بین مأموم و مأموم دیگر که واسطه بین مأموم و امام است حائلی نباشد
مسأله 1896. منظور از حائل در شرط دوّم صحّت نماز جماعت، چیزی است که آنها را از هم جدا کند، خواه مانع از دیدن شود، مانند پرده یا دیوار[1] و مانند اینها[2] و خواه مانع نشود، مانند شیشۀ صاف و بیرنگ؛ پس اگر در تمام حالتهای نماز یا بعضی از آنها، بین امام و مأموم یا بین مأموم و مأموم دیگر که واسطۀ اتّصال است، چنین حائلی باشد، جماعت باطل خواهد شد؛ البتّه وجود حائل کوتاه حدود یک وجب و مانند آن مانعی ندارد، همچنین وجود حائل عمودی در طبقات فوقانی به عنوان حِفاظ و جلوگیری از خطر سقوط در صورتی که ارتفاع آن کوتاه باشد، مانند حدود یک متر اشکال ندارد[3] و امّا وجود حائل افقی در طبقات فوقانی به عنوان حِفاظ، محلّ اشکال است.[4] شایان ذکر است، زن از حکم مذکور استثنا شده است، چنانکه در مسأله بعد خواهد آمد.
مسأله 1897. اگر امام جماعت، مرد و مأموم، زن باشد، چنانچه بین آن زن و امام یا بین آن زن و مأموم دیگری که مرد است و زن به واسطۀ او به امام متّصل شده است، پرده، دیوار، شیشه و مانند آن باشد، اشکال ندارد؛[5] امّا احکام مربوط به وجود حائل بین صفوف خودِ بانوان و نیز در موردیکه امام جماعت و مأموم هر دو زن هستند، همانند احکام وجود حائل در نماز جماعت مردان میباشد.
مسأله 1898. اگر بعد از شروع به نماز، بین مأموم و امام یا بین مأموم و کسی که مأموم به واسطۀ او متّصل به امام است، پرده یا چیز دیگری حائل شود، جماعت باطل میشود و لازم است مأموم به وظیفۀ فرادیٰ عمل نماید؛ البتّه از این حکم همچنان که گذشت، زن استثنا شده است.
مسأله 1899. حائل غیر مستقرّ و لحظهای مانند عبور انسانی از بین صف نماز جماعت اشکال ندارد، ولی اگر چندین نفر پشت سر هم و بدون فاصله از بین صف نماز جماعت عبور نمایند، احکام حائل جاری میشود.
مسأله 1900. اگر به جهت طولانی بودن صف اوّل - نه وجود حائل - کسانی که دو طرف صف ایستادهاند، امام را نبینند، میتوانند اقتدا کنند و نیز اگر به علّت طولانی بودن یکی از صفهای دیگر، کسانی که دو طرف آن ایستادهاند صف جلوی خود را نبینند، میتوانند اقتدا نمایند.
مسأله 1901. اگر صفهای جماعت تا دربِ مسجد - که باز میباشد - برسد، مأمومی که مقابل درب، پشت صف ایستاده و بین او و صف جلویش که در داخل مسجد میباشد، حائلی نباشد، نمازش به جماعت صحیح است و نیز کسانی که پشت سر او اقتدا میکنند نمازشان به جماعت، صحیح میباشد؛ بلکه کسانی که در دو طرف صف اوّلِ تشکیل شده در قسمت بیرون درب مسجد ایستادهاند و از جهت مأموم دیگر، اتّصال به جماعت دارند، هرچند نتوانند هیچ یک از افراد صف جلوی خود را که داخل مسجد هستند، به سبب وجود حائل (دیوار مسجد) ببینند، نماز جماعتشان صحیح است و بهطور کلّی در صحّت نماز جماعت، شرط نیست که مأموم حدّاقل یک نفر از صف جلوی خویش را ببیند و اتّصال کافی است.
مسأله 1902. کسی که پشت ستون ایستاده، اگر از طرف راست یا چپ به واسطۀ مأموم دیگر به امام متّصل نباشد، نمیتواند اقتدا کند؛ ولی چنانچه از طرف راست یا چپ به امام اتّصال داشته باشد میتواند اقتدا نماید، هرچند نتواند هیچ یک از مأمومین صف جلوی خود را ببیند.
مسأله 1897. اگر امام جماعت، مرد و مأموم، زن باشد، چنانچه بین آن زن و امام یا بین آن زن و مأموم دیگری که مرد است و زن به واسطۀ او به امام متّصل شده است، پرده، دیوار، شیشه و مانند آن باشد، اشکال ندارد؛[5] امّا احکام مربوط به وجود حائل بین صفوف خودِ بانوان و نیز در موردیکه امام جماعت و مأموم هر دو زن هستند، همانند احکام وجود حائل در نماز جماعت مردان میباشد.
مسأله 1898. اگر بعد از شروع به نماز، بین مأموم و امام یا بین مأموم و کسی که مأموم به واسطۀ او متّصل به امام است، پرده یا چیز دیگری حائل شود، جماعت باطل میشود و لازم است مأموم به وظیفۀ فرادیٰ عمل نماید؛ البتّه از این حکم همچنان که گذشت، زن استثنا شده است.
مسأله 1899. حائل غیر مستقرّ و لحظهای مانند عبور انسانی از بین صف نماز جماعت اشکال ندارد، ولی اگر چندین نفر پشت سر هم و بدون فاصله از بین صف نماز جماعت عبور نمایند، احکام حائل جاری میشود.
مسأله 1900. اگر به جهت طولانی بودن صف اوّل - نه وجود حائل - کسانی که دو طرف صف ایستادهاند، امام را نبینند، میتوانند اقتدا کنند و نیز اگر به علّت طولانی بودن یکی از صفهای دیگر، کسانی که دو طرف آن ایستادهاند صف جلوی خود را نبینند، میتوانند اقتدا نمایند.
مسأله 1901. اگر صفهای جماعت تا دربِ مسجد - که باز میباشد - برسد، مأمومی که مقابل درب، پشت صف ایستاده و بین او و صف جلویش که در داخل مسجد میباشد، حائلی نباشد، نمازش به جماعت صحیح است و نیز کسانی که پشت سر او اقتدا میکنند نمازشان به جماعت، صحیح میباشد؛ بلکه کسانی که در دو طرف صف اوّلِ تشکیل شده در قسمت بیرون درب مسجد ایستادهاند و از جهت مأموم دیگر، اتّصال به جماعت دارند، هرچند نتوانند هیچ یک از افراد صف جلوی خود را که داخل مسجد هستند، به سبب وجود حائل (دیوار مسجد) ببینند، نماز جماعتشان صحیح است و بهطور کلّی در صحّت نماز جماعت، شرط نیست که مأموم حدّاقل یک نفر از صف جلوی خویش را ببیند و اتّصال کافی است.
مسأله 1902. کسی که پشت ستون ایستاده، اگر از طرف راست یا چپ به واسطۀ مأموم دیگر به امام متّصل نباشد، نمیتواند اقتدا کند؛ ولی چنانچه از طرف راست یا چپ به امام اتّصال داشته باشد میتواند اقتدا نماید، هرچند نتواند هیچ یک از مأمومین صف جلوی خود را ببیند.
[1]. البتّه حائل بودن اشیائی که دارای منافذ باز بوده، مثل بعضی از اقسام نرده که بین میلههای آن فاصله است و برای جداسازی صفوف نماز جماعت استفاده میشود، بنابر احتیاط واجب میباشد.
[2]. حتّی فاصله شدن یک انسان با قامت متوسّط (ایستاده یا نشسته) که جزء نمازگزاران جماعت نیست نیز، میتواند از مصادیق حائل محسوب شود.
[3]. منظور، مقدار متعارف برای حفاظت و پیشگیری از خطر سقوط است و امّا اگر مانند دیوار، مرتفع و بلند باشد حائل محسوب میشود.
[4]. مثل آنکه طبقهٔ فوقانی از طریق شکافی که در سطح زمینِ آن احداث شده، به طبقهٔ تحتانی متّصل باشد و به جهت پیشگیری از خطر سقوط، دریچهای مشبّک به طور افقی در محلّ منفذ نصب شده باشد.
[5]. شایان ذکر است، اگر مکان مأمومین زن در طبقۀ فوقانی یا همکف کاملاً مستقل، جدا و منعزل از امام یا مأمومین مرد باشد و فقط از طریق بلندگو صدای امام جماعت به آنان برسد، صحیح بودن اقتدا محلّ اشکال است.