مسأله 1896. منظور از حائل در شرط دوّم صحّت نماز جماعت، چیزی است که آنها را از هم جدا کند، خواه مانع از دیدن شود، مانند پرده یا دیوار[1] و مانند اینها[2] و خواه مانع نشود، مانند شیشۀ صاف و بی­رنگ؛ پس اگر در تمام حالت‌های نماز یا بعضی از آنها، بین امام و مأموم یا بین مأموم و مأموم دیگر که واسطۀ اتّصال است، چنین حائلی باشد، جماعت باطل خواهد شد؛ البتّه وجود حائل کوتاه حدود یک وجب و مانند آن مانعی ندارد، همچنین وجود حائل عمودی در طبقات فوقانی به عنوان حِفاظ و جلوگیری از خطر سقوط در صورتی که ارتفاع آن کوتاه باشد، مانند حدود یک متر اشکال ندارد[3] و امّا وجود حائل افقی در طبقات فوقانی به عنوان حِفاظ، محلّ اشکال است.[4] شایان ذکر است، زن از حکم مذکور استثنا شده است، چنان‌که در مسأله بعد خواهد آمد.

مسأله 1897. اگر امام جماعت، مرد و مأموم، زن باشد، چنانچه بین آن زن و امام یا بین آن زن و مأموم دیگری که مرد است و زن به واسطۀ او به امام متّصل شده است، پرده، دیوار، شیشه و مانند آن باشد، اشکال ندارد؛[5] امّا احکام مربوط به وجود حائل بین صفوف خودِ بانوان و نیز در موردی‌که امام جماعت و مأموم هر دو زن هستند، همانند احکام وجود حائل در نماز جماعت مردان می‌باشد.

مسأله 1898. اگر بعد از شروع به نماز، بین مأموم و امام یا بین مأموم و کسی که مأموم به واسطۀ او متّصل به امام است، پرده یا چیز دیگری حائل شود، جماعت باطل می‏شود و لازم است مأموم به وظیفۀ فرادیٰ عمل نماید؛ البتّه از این حکم همچنان ‌که گذشت، زن استثنا شده است.

مسأله 1899. حائل غیر مستقرّ و لحظه­ای مانند عبور انسانی از بین صف نماز جماعت اشکال ندارد، ولی اگر چندین نفر پشت سر هم و بدون فاصله از بین صف نماز جماعت عبور نمایند، احکام حائل جاری می­شود.

مسأله 1900. اگر به جهت طولانی بودن صف اوّل - نه وجود حائل - کسانی که دو طرف صف ایستاده‏اند، امام را نبینند، می‏توانند اقتدا کنند و نیز اگر به علّت طولانی بودن یکی از صف­های دیگر، کسانی که دو طرف آن ایستاده‏اند صف جلوی خود را نبینند، می‏توانند اقتدا نمایند.

مسأله 1901. اگر صف‌‌های جماعت تا دربِ مسجد - که باز می‌‌باشد - برسد، مأمومی که مقابل درب، پشت صف ایستاده و بین او و صف جلویش که در داخل مسجد می‏باشد، حائلی نباشد، نمازش به جماعت صحیح است و نیز کسانی که پشت سر او اقتدا می‌کنند نمازشان به جماعت، صحیح ‌می‌باشد؛ بلکه کسانی که در دو طرف صف اوّلِ تشکیل شده در قسمت بیرون درب مسجد ایستاده‏اند و از جهت مأموم دیگر، اتّصال به جماعت دارند، هرچند نتوانند هیچ یک از افراد صف جلوی خود را که داخل مسجد هستند، به سبب وجود حائل (دیوار مسجد) ببینند، نماز جماعتشان صحیح است و به‌طور کلّی در صحّت نماز جماعت، شرط نیست که مأموم حدّاقل یک نفر از صف جلوی خویش را ببیند و اتّصال کافی است.

مسأله 1902. کسی که پشت ستون ایستاده، اگر از طرف راست یا چپ به واسطۀ مأموم دیگر به امام متّصل نباشد، نمی‏تواند اقتدا کند؛ ولی چنانچه از طرف راست یا چپ به امام اتّصال داشته باشد می‌تواند اقتدا نماید، هرچند نتواند هیچ یک از مأمومین صف جلوی خود را ببیند.