کتب فتوایی » توضیح المسائل جامع جلد (1) (چاپ 1403)
جستجو در:
احکام گمان در نماز ←
→ مورد یازدهم: شک بین سه و چهار و پنج در حال نشسته
احکام دیگر شکهای صحیح
مسأله 1619. اگر یکی از شکهای صحیح برای انسان پیش آید، چنانچه وقت نماز تنگ باشد که نتواند نماز را از سر گیرد، نباید نماز را بشکند؛ بلکه لازم است به دستوری که ذکر شد عمل نماید؛ ولی اگر وقت نماز وسعت داشته باشد، میتواند نماز را بشکند و از سر بگیرد یا نماز را نشکسته و مطابق با دستور آن شک رفتار نماید.
مسأله 1620. کسی که نشسته نماز میخواند، اگر شکّی کند که باید برای آن یک رکعت نماز احتیاط ایستاده یا دو رکعت نشسته بخواند، باید یک رکعت نشسته بهجا آورد و اگر شکّی کند که باید برای آن دو رکعت نماز احتیاط ایستاده بخواند، باید دو رکعت نشسته بهجا آورد.
مسأله 1621. کسی که وظیفهاش خواندن نماز نشسته است، اگر موقع خواندن نماز احتیاط بتواند بایستد، باید به وظیفۀ کسی که نماز را ایستاده میخواند، عمل کند.
مسأله 1622. کسی که ایستاده نماز میخواند، اگر موقع خواندن نماز احتیاط از ایستادن ناتوان شود، باید مثل کسی که نماز را نشسته میخواند که حکم آن در مسألۀ «1620» گفته شد، نماز احتیاط را بهجا آورد.
مسأله 1623. اگر یکی از شکهایی که نماز احتیاط برای آنها واجب است، در نماز پیش آید، چنانچه انسان نماز را تمام کند و بخواهد اصل نماز را دوباره بخواند، احتیاط مستحب آن است که نماز احتیاط را بخواند و بدون خواندن نماز احتیاط نماز را از سر نگیرد و اگر پیش از انجام کاری که نماز را باطل میکند و بدون خواندن نماز احتیاط، نماز را دوباره بخواند، نماز دوّمش هم بنابر احتیاط واجب، باطل است؛ ولی اگر بعد از انجام کاری که نماز را باطل میکند، مشغول خواندن مجدّد نماز شود، نماز دوّمش صحیح است (البتّه اگر وقت تنگ باشد، لازم است به دستور نماز احتیاط رفتار کند تا نمازش در وقت قرار بگیرد).
مسأله 1624. وقتی یکی از شکهای باطل کننده برای انسان پیش آید و بداند که اگر به حالت بعدی منتقل شود برای او یقین یا اطمینان یا گمان پیدا میشود، در صورتی که شکّ باطل کنندۀ او در دو رکعت اوّل نماز باشد، جایز نیست با حالت شک، نماز را ادامه دهد؛ مثلاً اگر در حال رکوع شک کند که یک رکعت خوانده یا بیشتر و بداند که اگر سر از رکوع بردارد به یک طرف، یقین یا اطمینان یا گمان پیدا میکند، جایز نیست با این حال سر از رکوع بردارد؛ امّا در بقیّۀ شکهای باطل کننده، میتواند نماز را ادامه دهد تا یقین یا اطمینان یا گمان برای او پیدا شود.
مسأله 1625. اگر شکّ فرد از بین برود و شکّ دیگری برایش پیش آید، مثلاً اوّل شک کند که دو رکعت خوانده یا سه رکعت، بعد شک کند که سه رکعت خوانده یا چهار رکعت، باید به دستور شک دوّم عمل نماید.
مسأله 1626. اگر انسان بعد از ایستادن یا در حال بلند شدن شک کند که دو سجده را بهجا آورده یا نه و در همان موقع یکی از شکهایی که اگر بعد از سر گذاشتن بر مُهر در سجدۀ دوّم اتّفاق بیفتد صحیح میباشد، برای او پیش آید، مثلاً شک کند که دو رکعت خوانده یا سه رکعت، در صورتی که به دستور آن شک (دو و سه) عمل کند، نمازش صحیح است؛ ولی چنانچه موقعی که تشهّد میخواند علاوه بر شک در تعداد سجدهها یکی از آن شکها اتّفاق بیفتد، اگر شکّ او بین دو و سه باشد نمازش باطل است و اگر بین دو و چهار یا دو و سه و چهار باشد، نمازش صحیح است و باید به دستور شک عمل کند.
مسأله 1627. اگر فرد قبل از آنکه مشغول خواندن تشهّد شود، یا پیش از شروع در بلند شدن، در رکعتهایی که تشهّد ندارد، شک کند که یک یا دو سجده را بهجا آورده یا نه و در همان هنگام یکی از شکهایی که بعد از سر گذاشتن بر مُهر در سجدۀ دوّم صحیح است، برایش پیش آید، نماز وی باطل است.
مسأله 1628. اگر نمازگزار در اثنای نماز بداند در اجزای قبلی نماز مثلاً بین رکعت دوّم و سوّم شک نموده، در حالی که فعلاً مشغول خواندن رکعت بعد یا انجام عمل دیگر است، چنانچه مردّد شود که شکّ مذکور قبل از وارد شدن به سجدۀ دوّم بوده که از شکهای باطل محسوب میشود یا بعد از وارد شدن به سجدۀ دوّم بوده که از شکهای صحیح محسوب میگردد، بنا میگذارد که شکّ او بعد از وارد شدن در سجدۀ دوّم پدید آمده که از اقسام شکهای صحیح میباشد؛ این حکم، در صورتی که تردید مذکور بعد از اتمام نماز پیش آید نیز جاری است.
مسأله 1629. اگر هنگامی که انسان ایستاده قبل از رکوع بین سه و چهار، یا بین سه و چهار و پنج شک کند و یادش بیاید که یک یا دو سجده از رکعت پیش را بهجا نیاورده، نمازش باطل است.
مسأله 1630. اگر فرد بعد از نماز بفهمد که در حال نماز، شکّی برای او پیش آمده ولی نداند از شکهای باطل کننده یا صحیح بوده، باید نماز را دوباره بخواند و اگر بداند از شکهای صحیح بوده ولی نداند کدام صورت آن بوده، جایز است نماز را دوباره بخواند، هرچند میتواند به دستور تمامی شکهای صحیح پدید آمده عمل نماید و در این صورت، نیازی به دوباره خواندن نماز نیست (البتّه اگر وقت تنگ است، باید کاری که وقت کمتری میگیرد را انجام دهد).
احکام گمان در نماز ←
→ مورد یازدهم: شک بین سه و چهار و پنج در حال نشسته
مسأله 1620. کسی که نشسته نماز میخواند، اگر شکّی کند که باید برای آن یک رکعت نماز احتیاط ایستاده یا دو رکعت نشسته بخواند، باید یک رکعت نشسته بهجا آورد و اگر شکّی کند که باید برای آن دو رکعت نماز احتیاط ایستاده بخواند، باید دو رکعت نشسته بهجا آورد.
مسأله 1621. کسی که وظیفهاش خواندن نماز نشسته است، اگر موقع خواندن نماز احتیاط بتواند بایستد، باید به وظیفۀ کسی که نماز را ایستاده میخواند، عمل کند.
مسأله 1622. کسی که ایستاده نماز میخواند، اگر موقع خواندن نماز احتیاط از ایستادن ناتوان شود، باید مثل کسی که نماز را نشسته میخواند که حکم آن در مسألۀ «1620» گفته شد، نماز احتیاط را بهجا آورد.
مسأله 1623. اگر یکی از شکهایی که نماز احتیاط برای آنها واجب است، در نماز پیش آید، چنانچه انسان نماز را تمام کند و بخواهد اصل نماز را دوباره بخواند، احتیاط مستحب آن است که نماز احتیاط را بخواند و بدون خواندن نماز احتیاط نماز را از سر نگیرد و اگر پیش از انجام کاری که نماز را باطل میکند و بدون خواندن نماز احتیاط، نماز را دوباره بخواند، نماز دوّمش هم بنابر احتیاط واجب، باطل است؛ ولی اگر بعد از انجام کاری که نماز را باطل میکند، مشغول خواندن مجدّد نماز شود، نماز دوّمش صحیح است (البتّه اگر وقت تنگ باشد، لازم است به دستور نماز احتیاط رفتار کند تا نمازش در وقت قرار بگیرد).
مسأله 1624. وقتی یکی از شکهای باطل کننده برای انسان پیش آید و بداند که اگر به حالت بعدی منتقل شود برای او یقین یا اطمینان یا گمان پیدا میشود، در صورتی که شکّ باطل کنندۀ او در دو رکعت اوّل نماز باشد، جایز نیست با حالت شک، نماز را ادامه دهد؛ مثلاً اگر در حال رکوع شک کند که یک رکعت خوانده یا بیشتر و بداند که اگر سر از رکوع بردارد به یک طرف، یقین یا اطمینان یا گمان پیدا میکند، جایز نیست با این حال سر از رکوع بردارد؛ امّا در بقیّۀ شکهای باطل کننده، میتواند نماز را ادامه دهد تا یقین یا اطمینان یا گمان برای او پیدا شود.
مسأله 1625. اگر شکّ فرد از بین برود و شکّ دیگری برایش پیش آید، مثلاً اوّل شک کند که دو رکعت خوانده یا سه رکعت، بعد شک کند که سه رکعت خوانده یا چهار رکعت، باید به دستور شک دوّم عمل نماید.
مسأله 1626. اگر انسان بعد از ایستادن یا در حال بلند شدن شک کند که دو سجده را بهجا آورده یا نه و در همان موقع یکی از شکهایی که اگر بعد از سر گذاشتن بر مُهر در سجدۀ دوّم اتّفاق بیفتد صحیح میباشد، برای او پیش آید، مثلاً شک کند که دو رکعت خوانده یا سه رکعت، در صورتی که به دستور آن شک (دو و سه) عمل کند، نمازش صحیح است؛ ولی چنانچه موقعی که تشهّد میخواند علاوه بر شک در تعداد سجدهها یکی از آن شکها اتّفاق بیفتد، اگر شکّ او بین دو و سه باشد نمازش باطل است و اگر بین دو و چهار یا دو و سه و چهار باشد، نمازش صحیح است و باید به دستور شک عمل کند.
مسأله 1627. اگر فرد قبل از آنکه مشغول خواندن تشهّد شود، یا پیش از شروع در بلند شدن، در رکعتهایی که تشهّد ندارد، شک کند که یک یا دو سجده را بهجا آورده یا نه و در همان هنگام یکی از شکهایی که بعد از سر گذاشتن بر مُهر در سجدۀ دوّم صحیح است، برایش پیش آید، نماز وی باطل است.
مسأله 1628. اگر نمازگزار در اثنای نماز بداند در اجزای قبلی نماز مثلاً بین رکعت دوّم و سوّم شک نموده، در حالی که فعلاً مشغول خواندن رکعت بعد یا انجام عمل دیگر است، چنانچه مردّد شود که شکّ مذکور قبل از وارد شدن به سجدۀ دوّم بوده که از شکهای باطل محسوب میشود یا بعد از وارد شدن به سجدۀ دوّم بوده که از شکهای صحیح محسوب میگردد، بنا میگذارد که شکّ او بعد از وارد شدن در سجدۀ دوّم پدید آمده که از اقسام شکهای صحیح میباشد؛ این حکم، در صورتی که تردید مذکور بعد از اتمام نماز پیش آید نیز جاری است.
مسأله 1629. اگر هنگامی که انسان ایستاده قبل از رکوع بین سه و چهار، یا بین سه و چهار و پنج شک کند و یادش بیاید که یک یا دو سجده از رکعت پیش را بهجا نیاورده، نمازش باطل است.
مسأله 1630. اگر فرد بعد از نماز بفهمد که در حال نماز، شکّی برای او پیش آمده ولی نداند از شکهای باطل کننده یا صحیح بوده، باید نماز را دوباره بخواند و اگر بداند از شکهای صحیح بوده ولی نداند کدام صورت آن بوده، جایز است نماز را دوباره بخواند، هرچند میتواند به دستور تمامی شکهای صحیح پدید آمده عمل نماید و در این صورت، نیازی به دوباره خواندن نماز نیست (البتّه اگر وقت تنگ است، باید کاری که وقت کمتری میگیرد را انجام دهد).