پایگاه اطلاع رسانی دفتر مرجع عالیقدر آقای سید علی حسینی سیستانی

کتب فتوایی » توضیح المسائل جامع جلد (1) (چاپ 1403)

ترجمۀ نماز / 1. ترجمۀ سوره حمد ← → 11. موالات

قنوت نماز

مسأله 1457. در تمام نمازهای واجب و مستحب، قبل از رکوع رکعت دوّم، مستحب است قنوت خوانده شود و در نمازهای صبح و مغرب و عشاء و نماز جمعه، این مستحب تأکید بیشتری دارد؛ ولی در نماز شَفْع احتیاط واجب آن است که قنوت را رجاءً انجام دهد و در نماز وتْر با آنکه یک رکعت می‌باشد، خواندن قنوت قبل از رکوع مستحب است؛ نماز جمعه، دو قنوت مستحب دارد که یکی در رکعت اوّل قبل از رکوع و دیگری در رکعت دوّم بعد از رکوع می‌باشد و نماز آیات پنج قنوت و نماز عید فطر و قربان در دو رکعت چند قنوت دارد که توضیح آنها در فصل مربوط به هر یک، ذکر می‌شود.

مسأله 1458. مستحب است انسان قبل از قنوت تکبیر بگوید و دو دست را در هنگام گفتن تکبیر بالا آورده، سپس پایین اندازد به گونه‌ای که در مسألۀ «1247» گذشت و بعد دوباره دو دست را برای خواندن قنوت بلند کند.

مسأله 1459. مستحب است در قنوت، دست‌‌ها را مقابل صورت و کف آنها را رو به آسمان و پهلوی هم نگه دارد و به جز انگشت شست، انگشت‌‌های دیگر را به هم بچسباند و به کف دست‌‌ها نگاه کند؛ بلکه بنابر احتیاط واجب، بدون دست بلند کردن، جز در مورد ضرورت، قنوت صحیح نیست.

مسأله 1460. مکروه است نمازگزار دست­ها را در هنگام قنوت آن قدر بلند‌ کند که از سر بگذرد. همچنین، مکروه است بعد از پایان قنوت در وقت پایین انداختن دست­ها، آنها را بر صورت و سینۀ خود بمالد.

مسأله 1461. دعا کردن در قنوت نماز، به غیر زبان عربی، اشکال ندارد و نماز را باطل نمی‌‌کند، هرچند احتیاط مستحب آن است که به غیر عربی دعا نکند، ولی وظیفۀ قنوت با دعا به غیر زبان عربی، بنابر احتیاط واجب، انجام نمی‌‌شود.[1]

مسأله 1462. انسان در قنوت، هر دعا یا مناجات یا ذکری را بگوید هرچند یک «سُبْحانَ اللّهِ» باشد، کافی است و بهتر است این دعا را که «دعای فَرَج» نامیده می‌شود، بخواند: «لا إِلٰهَ إِلَّا اللّهُ الْحَلیٖمُ الْکَریٖمُ، لا إِلٰهَ إِلَّا اللّهُ الْعَلیُّ الْعَظیٖمُ، سُبْحانَ اللّهِ‏ رَبِّ السَّمٰواتِ السَّبْعِ وَرَبِّ الأَرَضیٖنَ السَّبْعِ وَمٰا فیٖهِنَّ وَمٰا بَیْنَهُنَّ وَرَبِّ الْعَرْشِ الْعَظیٖمِ وَالْحَمْدُ لِلهِ رَبِّ الْعالَمیٖنَ» و بهتر است بعد از آن بگوید: «اللّهُمَّ اغْفِرْ لَنا وَارْحَمْنا وَعافِنا وَاعْفُ عَنّا، إِنَّکَ عَلَیٰ کُلِّ شَی‌ءٍ قَدیٖرٌ».
بهتر آن است که در قنوت، بین ثنای بر پروردگار متعال و صلوات بر محمّد و آل محمّد و دعا برای مؤمنین و مؤمنات و دعا برای خودش جمع نماید و سزاوار است که قنوت را به صلوات آغاز کرده و آن را به صلوات ختم نماید، یا در قنوت آمرزش و مغفرت و حوائج دنیا و آخرت خویش را بین دو صلوات، از خداوند متعال درخواست نماید.

مسأله 1463. در قنوت، طلب کردن حرام از خداوند متعال جایز نیست؛ البتّه دعای حرام نماز را باطل نمی‌کند.

مسأله 1464. مستحب است انسان قنوت را بلند بخواند؛ ولی برای کسی که نماز را به جماعت می‌خواند، اگر امام جماعت صدای او را بشنود، بلند خواندن قنوت مستحب نیست و نیز طول دادن قنوت خصوصاً در نماز وتر مستحب است، مگر برای امام جماعت در مورد خاصّی که در مسألۀ «1994» خواهد آمد.

مسأله 1465. خواندن دعای غلط از نظر مادّه یا حرکات و اعراب در قنوت، در صورتی که غلط فاحش و تغییر دهندۀ معنا نباشد، به گونه‌ای که کلمات خوانده شده از صدق عنوان ذکر یا قرآن یا دعای غلط خارج نشود، مبطل نماز محسوب نمی‌شود، هرچند احتیاط مستحب آن است که قنوت را به عربی صحیح بخواند.

مسأله 1466. اگر انسان عمداً قنوت نخواند قضا ندارد و اگر آن را فراموش کند و پیش از آنکه به حدّ رکوع برسد یادش بیاید، مستحب است بایستد و آن را بخواند و اگر در رکوع یادش بیاید، مستحب است بعد از رکوع آن را قضا ‌کند؛ امّا اگر در سجده یا بعد از آن یادش بیاید، مستحب است بعد از سلام نماز، قنوت را قضا نماید، هرچند مدّت طولانی گذشته باشد و در این حال بهتر است قضای آن را نشسته و رو به قبله انجام دهد و اگر در حال رفتن به سمت سجده یادش بیاید، بنابر احتیاط واجب نباید برگردد؛ بلکه بعد از نماز رجاءً قضای آن را انجام دهد.

[1]. بنابراین، اگر در قنوت تنها به دعای فارسی اکتفا کند، بنابر احتیاط واجب مثل این است که قنوت را به‌جا نیاورده است.
ترجمۀ نماز / 1. ترجمۀ سوره حمد ← → 11. موالات
العربية فارسی اردو English Azərbaycan Türkçe Français