کتب فتوایی » توضیح المسائل جامع جلد (1) (چاپ 1403)
جستجو در:
مکروهات سجده ←
→ احکام دیگر سجده
مستحبات سجده
مسأله 1416. چند کار برای نمازگزار در سجده، مستحب شمرده شده است:
1. کسی که ایستاده نماز میخواند، بعد از آنکه سر از رکوع برداشت و کاملاً ایستاد و همچنین، کسی که نشسته نماز میخواند بعد از آنکه کاملاً نشست، برای رفتن به سجده، تکبیر بگوید.
2. هنگام سجده رفتن، مرد اوّل دستها و زن، اوّل زانوها را به زمین بگذارد.
3. بینی را بر مُهر یا چیزی که سجده بر آن صحیح است، بگذارد.
4. دو کف دست (که شامل انگشتان نیز میشود) را بدون وجود فاصل و حائلی روی زمین بگذارد.[1]
5. در حال سجده، انگشتان دست را به هم بچسباند و برابر گوش بگذارد، طوری که سر آنها رو به قبله باشد.
6. در حال سجده نگاهش به سمت نوک (گوشۀ) بینی باشد و هنگامی که بین دو سجده یا بعد از آن نشسته، به دامان خود نگاه کند (مراد، قسمت دو ران پا واقع در بالای زانو میباشد).
7. ذکر سجده را تکرار نماید.
8. ذکر سجده را به عدد فرد، مثل سه یا پنج یا هفت مرتبه، ختم کند.
9. پیش از شروع در ذکر سجده این دعا را بخواند: «اللّٰهُمَّ لَکَ سَجَدْتُ وَبِکَ آمَنْتُ وَلَکَ أَسْلَمْتُ وَعَلَیْکَ تَوَکَّلْتُ وَأَنْتَ رَبّی، سَجَدَ وَجْهی لِلَّذیٖ خَلَقَهُ وشَقَّ سَمْعَهُ وَبَصَرَهُ وَالْحَمْدُ لِلهِ رَبِّ الْعٰالَمیٖنَ، تَبٰارَکَ اللّهُ أَحْسَنُ الْخٰالِقیٖنَ».
10. در سجده دعا کند و از خداوند متعال حاجت بخواهد و این دعا را بخواند: «یا خَیْرَ المَسْؤُوْلیٖنَ وَیا خَیْرَ الْمُعْطیٖنَ، ارْزُقْنی وَارْزُقْ عیٖالی مِنْ فَضْلکَ،[2] فَإِنَّکَ ذُو الْفَضْلِ الْعَظیٖمِ» یعنی «ای بهترین کسی که از او درخواست میکنند و ای بهترین عطا کنندگان، از فضل خودت به من و خانوادۀ من روزی بده، پس به درستی که تو دارای فضل بزرگی هستی».
11. سجده را طولانی کند و تسبیح و ذکر را زیاد بگوید.
12. بعد از سجده، بر ران چپ بنشیند و روی پای راست را بر کف پای چپ بگذارد که این نوع نشستن را «تَورُّک» مینامند.
13. بعد از هر سجده، وقتی نشست و بدنش آرام گرفت، تکبیر بگوید.
14. بعد از سجدۀ اوّل، بدنش که آرام گرفت «أَسْتَغْفِرُ اللهَ رَبّی وَأَتُوْبُ إِلَیْهِ» بگوید. و بین دو سجده بگوید: «اللّٰهُمَّ اغْفِرْ لی وَارْحَمْنی وَأَجِرْنی وَادْفَعْ عَنّی، إِنّی لِمٰا أَنْزَلْتَ إِلَیَّ مِنْ خَیْرٍ فَقیْرٌ، تَبٰارَکَ اللّهُ رَبُّ الْعٰالَمیٖنَ».
15. در هنگام نشستن، دستها را روی رانها بگذارد.
16. برای رفتن به سجدۀ دوّم، در حال آرامی بدن، «اللّهُ أَکْبَر» بگوید و مستحب است موقع گفتن تکبیرها دستها را بلند کند، همچنان که در تکبیرة الاحرام گذشت.
17. در سجدهها صلوات بفرستد.
18. مردان آرنجها و شکم را به زمین نچسبانند و بازوها را از پهلو جدا نگه دارند و زنان آرنجها و شکم را بر زمین بگذارند و اعضای بدن را به یکدیگر بچسبانند.
19. مردان در هنگام بلند شدن برای قیام رکعت بعد، دستها را بعد از زانوها از زمین بردارند.
20. در وقت برخاستن برای قیام رکعت بعد، انگشتان را مشت نکرده، بلکه باز کرده و بر زمین پهن کند.
21. زنان هنگامی که برای قیام بلند میشوند از حال نشسته بهطور مستقیم و راست، بلند شوند بدون آنکه خود را خم کنند و کمانی بسازند.
22. در هنگام برخاستن برای قیام رکعت بعد، بگوید: «بِحَوْلِ اللّهِ وَقُوَّتِهِ أَقُوْمُ وَأَقْعُدُ»[3] یا بگوید: «بِحَوْلِ اللّهِ وَقُوَّتِهِ أَقُوْمُ وَأَقْعُدُ وَأَرْکَعُ وَأَسْجُدُ».[4]
1. کسی که ایستاده نماز میخواند، بعد از آنکه سر از رکوع برداشت و کاملاً ایستاد و همچنین، کسی که نشسته نماز میخواند بعد از آنکه کاملاً نشست، برای رفتن به سجده، تکبیر بگوید.
2. هنگام سجده رفتن، مرد اوّل دستها و زن، اوّل زانوها را به زمین بگذارد.
3. بینی را بر مُهر یا چیزی که سجده بر آن صحیح است، بگذارد.
4. دو کف دست (که شامل انگشتان نیز میشود) را بدون وجود فاصل و حائلی روی زمین بگذارد.[1]
5. در حال سجده، انگشتان دست را به هم بچسباند و برابر گوش بگذارد، طوری که سر آنها رو به قبله باشد.
6. در حال سجده نگاهش به سمت نوک (گوشۀ) بینی باشد و هنگامی که بین دو سجده یا بعد از آن نشسته، به دامان خود نگاه کند (مراد، قسمت دو ران پا واقع در بالای زانو میباشد).
7. ذکر سجده را تکرار نماید.
8. ذکر سجده را به عدد فرد، مثل سه یا پنج یا هفت مرتبه، ختم کند.
9. پیش از شروع در ذکر سجده این دعا را بخواند: «اللّٰهُمَّ لَکَ سَجَدْتُ وَبِکَ آمَنْتُ وَلَکَ أَسْلَمْتُ وَعَلَیْکَ تَوَکَّلْتُ وَأَنْتَ رَبّی، سَجَدَ وَجْهی لِلَّذیٖ خَلَقَهُ وشَقَّ سَمْعَهُ وَبَصَرَهُ وَالْحَمْدُ لِلهِ رَبِّ الْعٰالَمیٖنَ، تَبٰارَکَ اللّهُ أَحْسَنُ الْخٰالِقیٖنَ».
10. در سجده دعا کند و از خداوند متعال حاجت بخواهد و این دعا را بخواند: «یا خَیْرَ المَسْؤُوْلیٖنَ وَیا خَیْرَ الْمُعْطیٖنَ، ارْزُقْنی وَارْزُقْ عیٖالی مِنْ فَضْلکَ،[2] فَإِنَّکَ ذُو الْفَضْلِ الْعَظیٖمِ» یعنی «ای بهترین کسی که از او درخواست میکنند و ای بهترین عطا کنندگان، از فضل خودت به من و خانوادۀ من روزی بده، پس به درستی که تو دارای فضل بزرگی هستی».
11. سجده را طولانی کند و تسبیح و ذکر را زیاد بگوید.
12. بعد از سجده، بر ران چپ بنشیند و روی پای راست را بر کف پای چپ بگذارد که این نوع نشستن را «تَورُّک» مینامند.
13. بعد از هر سجده، وقتی نشست و بدنش آرام گرفت، تکبیر بگوید.
14. بعد از سجدۀ اوّل، بدنش که آرام گرفت «أَسْتَغْفِرُ اللهَ رَبّی وَأَتُوْبُ إِلَیْهِ» بگوید. و بین دو سجده بگوید: «اللّٰهُمَّ اغْفِرْ لی وَارْحَمْنی وَأَجِرْنی وَادْفَعْ عَنّی، إِنّی لِمٰا أَنْزَلْتَ إِلَیَّ مِنْ خَیْرٍ فَقیْرٌ، تَبٰارَکَ اللّهُ رَبُّ الْعٰالَمیٖنَ».
15. در هنگام نشستن، دستها را روی رانها بگذارد.
16. برای رفتن به سجدۀ دوّم، در حال آرامی بدن، «اللّهُ أَکْبَر» بگوید و مستحب است موقع گفتن تکبیرها دستها را بلند کند، همچنان که در تکبیرة الاحرام گذشت.
17. در سجدهها صلوات بفرستد.
18. مردان آرنجها و شکم را به زمین نچسبانند و بازوها را از پهلو جدا نگه دارند و زنان آرنجها و شکم را بر زمین بگذارند و اعضای بدن را به یکدیگر بچسبانند.
19. مردان در هنگام بلند شدن برای قیام رکعت بعد، دستها را بعد از زانوها از زمین بردارند.
20. در وقت برخاستن برای قیام رکعت بعد، انگشتان را مشت نکرده، بلکه باز کرده و بر زمین پهن کند.
21. زنان هنگامی که برای قیام بلند میشوند از حال نشسته بهطور مستقیم و راست، بلند شوند بدون آنکه خود را خم کنند و کمانی بسازند.
22. در هنگام برخاستن برای قیام رکعت بعد، بگوید: «بِحَوْلِ اللّهِ وَقُوَّتِهِ أَقُوْمُ وَأَقْعُدُ»[3] یا بگوید: «بِحَوْلِ اللّهِ وَقُوَّتِهِ أَقُوْمُ وَأَقْعُدُ وَأَرْکَعُ وَأَسْجُدُ».[4]
[1]. از امام صادق(علیه السلام) روایت شده که فرمودند: هنگامی که یکی از شما سجده میکند، دو کف دستش (کف شامل انگشتان میشود) را بر زمین قرار دهد، امید است خداوند متعال غلّ و زنجیرهای جهنمّی را در روز قیامت از او دور گرداند. وسائل الشیعه، ج6، ابواب السجود، باب26، ص384، ح1.
[2]. در نسخه کافی عبارت به صورت «مِنْ فَضْلِکَ الْواسِعِ» آمده است.
[3]. استحباب ذکر «بِحَوْلِ اللّهِ وَقُوَّتِهِ أَقُوْمُ وَأَقْعُدُ» در نماز نشسته ثابت نیست، ولی گفتن آن رجاءً مانعی ندارد.
[4]. گفتن ذکر «یا حَیُّ یا قَیُّوم» هنگام برخاستن برای قیام رکعت بعد، وارد نشده است.