پایگاه اطلاع رسانی دفتر مرجع عالیقدر آقای سید علی حسینی سیستانی

کتب فتوایی » توضیح المسائل جامع جلد (1) (چاپ 1403)

احکام دیگر سجده ← → شرط پنجم: بین پیشانی و شیئی که بر آن سجده می‌­کند مانعی نباشد

شرط ششم: جنس محلّ سجده رعایت شود

مسأله 1385. نمازگزار هنگام سجده باید پیشانی را بر زمین مثل خاک، سنگ، شن و ماسه و یا اشیای غیر خوراکی و پوشاکی انسان که از زمین می‌روید - مانند چوب و برگ درختان - قرار دهد.

مسأله 1386. سجده بر چیزهایی که خوراکی انسان حساب می‌شود و خام یا پختۀ آن را می‌خورند (مثل گندم، سبزیجات و میوه‌ها) - چه از زمین بروید یا از جای دیگر تهیّه شود - و نیز چیزهایی که پوشاک انسان حساب می‌شود، یعنی چیزی که معمولاً پوشیده می‌شود (مثل انواع لباس) یا چیزهایی که پوشش از آن تهیّه می‌شود، هرچند هنوز ریسیده و بافته نشده باشد (مثل پنبه، نخ و پارچه) صحیح نیست.

مسأله 1387. سجده بر آنچه از اجزای زمین شمرده نمی‌‌شود مانند شیشه، پلاستیک، طلا، نقره، نیکل، مس، آهن و سایر فلزّات و آنچه از فلز یا شیشه یا مواد پلاستیکی ساخته شده است و امثال اینها صحیح نیست؛ ولی قیر و زِفْت (نوع پستی از قیر) در موقع ناچاری، بر اشیای دیگری که سجود بر آنها صحیح نیست، مقدّم می‌باشند.

مسأله 1388. سجده کردن بر برگ درخت انگور در زمانی که لطیف است و خوردن آن معمول می‌باشد، جایز نیست و در غیر این صورت، سجده کردن بر آن اشکال ندارد و نیز سجده بر چیزهایی که از زمین می‌روید و خوراک حیوانات است، مثل علف و کاه و یونجه، صحیح است.

مسأله 1389. سجده بر گیاهانی که بر سطح آب می‌روید صحیح نیست.

مسأله 1390. سجده بر گُل‌‌هایی که خوراکی نیستند مثل گل رُز، مریم، شمعدانی و مانند آن صحیح است، بلکه سجده بر داروهای خوراکی که از زمین می‌روید و آن را دَم کرده یا می‌جوشانند و آب آن را می‌نوشند، مانند گل بنفشه و گل گاو زبان یا ختمی نیز صحیح است.

مسأله 1391. گیاهی که خوردن آن در بعضی از شهرها معمول است و در شهرهای دیگر معمول نیست، چنانچه در نزد مردم شهرهایی که خوردن آن گیاه به جهتی معمول نیست هم، آن گیاه خوردنی به حساب می‌آید، سجده بر آن صحیح نیست و نیز سجده بر میوۀ نارس، بنابر احتیاط واجب، صحیح نمی‌‌باشد.

مسأله 1392. سجده بر گردو، بادام، فندق، پسته و هستۀ زرد آلو صحیح نیست و سجده بر پوست آنها بعد از جدایی از مغز، جایز است؛ همچنین سجده بر هستۀ خرما جایز می‌باشد.

مسأله 1393. سجده بر سنگ آهک و سنگ گچ، بلکه گچ و آهک پخته و نیز گِل پخته و آجر و کوزۀ گِلی صحیح است.

مسأله 1394. سجده بر انواع سیمان - در صورتی که با اشیائی که از زمین محسوب نمی­شوند و سجده بر آنها صحیح نیست، به مقدار قابل توجّهی مخلوط نباشد - صحیح است.

مسأله 1395. سجده بر سنگ‌‌های طبیعی قیمتی مثل عقیق، فیروزه و مانند آن اشکال ندارد.

همچنین، سجده بر انواع مختلف سنگ، اعم از زینتی و غیر زینتی، مانند سنگ مرمر، سنگ‌های سفید و سیاه یا سرخ یا دارای رنگ‌های دیگر صحیح است.

مسأله 1396. اگر کاغذ را از چیزی که سجده بر آن صحیح است مانند چوب و کاه، ساخته باشند، می‌توان بر آن سجده کرد و همچنین اگر از پنبه یا کتان ساخته شده باشد؛[1] ولی اگر از حریر (ابریشم) و مانند اینها ساخته شده باشد، سجده بر آن صحیح نیست؛ امّا دستمال کاغذی، فقط در صورتی می‌‌توان بر آن سجده کرد که معلوم باشد از شیئی ساخته شده که سجده به آن صحیح است.

مسأله 1397. اگر انسان چیزی ندارد که سجده بر آن صحیح باشد یا اگر دارد به علّت سرما یا گرمای زیاد و مانند اینها نمی‌‌تواند بر آن سجده کند، سجده بر قیر و زِفْت مقدّم بر سجده بر غیر آنهاست؛ ولی اگر سجده بر آنها ممکن نباشد، باید بر لباسش یا هر شیء دیگر که در حال اختیار سجده بر آن جایز نیست، سجده نماید، ولی احتیاط مستحب آن است که تا سجده بر لباسش ممکن است، بر چیز دیگر سجده نکند.

مسأله 1398. برای سجده بهتر از هر چیز، تربت حضرت سیّد الشهداء(علیه السلام) می‌باشـــد[2] و بعـــد از آن خاک و بعـــد از خاک، سنـــگ و بعـــد از سنـــگ، گیاه است.

[1]. حکم پنبه و کتان در این مورد (کاغذ)، از آنچه در مسألۀ «1386» ذکر شد، استثنا شده است.

[2]. قدر متیقّن از تربت حضرت امام حسین(علیه السلام) - به صورت مُهر یا غیر مُهر - که به قصد تبرّک اخذ شده و سجده بر آن مستحب است، خاک قبر مقدّس و اطراف آن است که عرفاً ملحق به قبر مطهّر می­باشد و خاکی که از گرد و غبار روی قبر و اطراف ملحق به آن به قصد تبرّک تهیّه شده نیز، همین حکم را دارد.
احکام دیگر سجده ← → شرط پنجم: بین پیشانی و شیئی که بر آن سجده می‌­کند مانعی نباشد
العربية فارسی اردو English Azərbaycan Türkçe Français