مسأله 1342. هر گاه نتواند فرد به اندازۀ رکوع خم شود، باید به چیزی تکیه دهد و از حال ایستاده رکوع کند و اگر موقعی هم که تکیه داده نتواند به‌طور معمول رکوع کند، باید به اندازه‏ای که عرفاً به آن رکوع گفته می‌شود، خم شود؛

امّا اگر به این مقدار نیز نتواند خم شود، باید برای رکوع در حال ایستاده با سر اشاره نماید و اگر به‌طور کلّی از ایستادن در نماز عاجز باشد، باید رکوع را نشسته انجام دهد.

مسأله 1343. کسی که نمی‌‌تواند ایستاده رکوع کند، ولی برای رکوع می‌‌تواند در حالی‌‌ که نشسته‌ است‌ خم‌ شود، باید ایستاده نماز بخواند و برای ‌رکوع با سر اشاره ‌نماید و احتیاط مستحب آن است که نماز دیگری هم بخواند و موقع رکوع آن بنشیند و برای رکوع خم شود.

شایان ذکر است، چنانچه وظیفۀ نمازگزار نماز ایستاده با رکوع اشاره‌ای بوده، امّا وی به علّت ندانستن مسأله، نمازهایش را نشسته خوانده، باید اگر وقت هست آنها را دوباره خوانده و اگر وقت گذشته قضا نماید.

مسأله 1344. کسی که برای رکوع باید با سر اشاره کند، اگر نتواند با سر اشاره کند، باید به نیّت رکوع چشم‌‌ها را بر هم بگذارد و ذکر آن را بگوید و به نیّت برخاستن از رکوع، چشم‌‌ها را باز‌کند و اگر از این هم ناتوان است، باید در قلب خود نیّت رکوع کند و بنابر احتیاط واجب، با دست خود یا مانند آن برای رکوع اشاره کند و ذکر آن را بگوید؛ البتّه در این صورت آخر، اگر نمازگزار می‌تواند در حال نشسته رکوع را با اشاره با سر انجام دهد، باید بنابر احتیاط واجب، نماز را هم ایستاده (که رکوع آن با نیّت در قلب و همراه با اشارۀ دست و امثال آن باشد) بخواند و هم نشسته (که رکوع آن با اشاره با سر انجام ‌شود) به‌جا آورد.

مسأله 1345. هر گاه کسی بر اثر پیری پشتش خمیده شده یا از نظر خلقت یا به جهت عارضه‌ای مثل بیماری به حالتی شبیه رکوع در آمده باشد، در این صورت چنانچه می‌تواند قبل از رکوع به‌طور کامل راست بایستد، واجب است این کار را بکند، هرچند با کمک گرفتن از عصا یا تکیه دادن به دیوار باشد؛ امّا اگر این کار ممکن نباشد، ولی بتواند مقداری کمر را راست کند که به خم شدن بعد از آن، عرفاً عنوان «رکوع کردن» صدق کند، هرچند صدق این عنوان در خصوص افرادی باشد که پشتشان خمیده است، باید همین کار را بکند؛ ولی چنانچه این مقدار هم ممکن نیست، برای رکوع با سرش اشاره کند و اگر نمی‌تواند، با چشمانش برای رکوع اشاره نماید.

شایان ذکر است، رعایت راست ایستادن در حال گفتن تکبیرة الاحرام یا خواندن قرائت نیز بر فرد مذکور، به قدر امکان واجب است.

مسأله 1346. اگر فرد رکوع را فراموش‌کند و قبل از آنکه به سجده برسد یادش بیاید، باید بایستد و بعد به رکوع برود و چنانچه بدون ایستادن در همان حالت خمیدگی به رکوع برود، کافی نیست.

مسأله 1347. اگر فرد بعد از آنکه پیشانی به زمین رسید، یادش بیاید رکوع نکرده، باید برگردد و رکوع را بعد از ایستادن به‌جا آورد و در صورتی که در سجدۀ دوّم (پس از آنکه سر بر مُهر گذاشت) یادش بیاید، نمازش بنابر احتیاط لازم باطل است.

مسأله 1348. اگر انسان، راست ایستادن بعد از رکوع را فراموش کند تا آنکه سر بر مُهر گذاشته و مشغول سجده شود یا در حال رفتن به سمت سجده باشد و برای سجده خم شده و از حدّ رکوع گذشته باشد، ولی هنوز سر بر مُهر نگذاشته است یادش بیاید که راست ایستادن بعد از رکوع را فراموش کرده، نمازش را ادامه داده و نمازش صحیح است، هرچند احتیاط مستحب است اگر قبل از سجده (سر بر مُهر گذاشتن) یادش بیاید، به حالت قیام برگردد و راست بایستد، سپس به سجده رود؛ امّا اگر در سجدۀ اوّل (پس از آنکه سر بر مُهر گذاشت) یا بین دو سجده یادش بیاید، برنگردد و نماز را تمام کند و احتیاط مستحب آن است که دوباره آن نماز را بخواند. اگر در سجدۀ دوّم یا بعد از آن یادش بیاید، محلّ تدارک قیام بی­اشکال گذشته است. بنابراین، نمازش را ادامه دهد و صحیح می­باشد و چیزی بر عهدۀ او نیست.