کتب فتوایی » توضیح المسائل جامع جلد (1) (چاپ 1403)
جستجو در:
مستحبات تکبیرة الاحرام ←
→ 1. نیّت
2. تکبیرة الاحرام
مسأله 1236. گفتن «اللّهُ أَکْبَر» در اوّل هر نماز، واجب و رکن است و انسان باید در آن موالات را رعایت نماید؛ یعنی حروف «اَللّهُ» و حروف «أَکْبَر» و دو کلمۀ «اَللّهُ» و «أَکْبَر» را پشت سر هم بگوید و نیز باید این دو کلمه به عربی صحیح گفته شود و اگر ترجمۀ آن را به غیر عربی - مثلاً به فارسی - بگوید، کافی نیست.
مسأله 1237. نماز گزاری که تکبیرة الاحرام را غلط میخوانده، در صورتی که اشتباه در مادّه و هیأت تکبیرة الاحرام باشد، مثل اینکه میگفته «اَللّهُ أَکْپَر» یا «اَللّهُ أَکْوَر» یا «اَللّحُ أَکْبَر» یا «اَللّهُ أَکْبار»، نمازش باطل است و فرقی بین جاهل قاصر و مقصّر نیست؛ امّا اگر اشتباه در إعراب کلمه باشد، مثل این که حرکت را در هاء «اَللّهُ أَکْبَر» از ضمّه به فتحه یا کسره تغییر میداده و تکبیرة الاحرام را «اَللّهَ أَکْبَر» یا «اَللّهِ أَکْبَر» تلفّظ میکرده، در صورتی که جاهل مقصّر بوده، بنابر احتیاط واجب، نمازش باطل است و اگر جاهل قاصر بوده، نمازش صحیح است.
شایان ذکر است، مراد از اعراب در اینجا، تغییر حرکت آخر کلمه است و تغییر حرکات در حروف ما قبل آخر کلمه، در حکم تغییر در مادّه و هیأت محسوب میشود مثل اینکه تکبیرة الاحرام را «اَللّهُ أَکْبُر» تلفّظ میکرده است که در این صورت، نمازش در هر حال باطل است.
مسأله 1238. احتیاط مستحب آن است که فرد تکبیرة الاحرام نماز را به چیزی که قبل از آن میخواند - مثلاً به اقامه یا به دعایی که پیش از تکبیر میخواند - نچسباند.
مسأله 1239. اگر نمازگزار بخواهد «اللّهُ أَکْبَر» را به چیزی که بعد از آن میخواند، مثلاً به «بِسْمِ اللّهِ الرَّحْمٰنِ الرَّحیٖمِ» یا «اَعُوْذُ بِاللّهِ مِنَ الشَّیْطانِ الرَّجیٖمِ» بچسباند، چنانچه «ر» را ساکن تلفّظ نماید و بگوید: «اَللهُ أَکْبَرْ»، کافی است؛ ولی بهتر آن است که «ر» أَکْبَر را با حرکت ضمّه (ـُ) تلفّظ نماید و بگوید: «اَللّهُ أَکْبَرُ»، هرچند احتیاط مستحب آن است که در نماز واجب «اللّهُ أَکْبَر» را به چیزی که بعد از آن میخواند نچسباند.
مسأله 1240. بدن باید در هنگام گفتن تکبیرة الاحرام در نماز واجب، استقرار داشته و آرام باشد و اگر فرد عمداً در حالی که بدنش حرکت دارد، تکبیرة الاحرام را بگوید، نماز باطل است.
مسأله 1241. برای اینکه نمازگزار یقین یا اطمینان کند که تکبیرة الاحرام را در حال ایستادن و آرامش بدن گفته، واجب است پیش از گفتن تکبیرة الاحرام و بعد از آن لحظهای بایستد؛ البتّه، چنانچه نمازگزار یقین یا اطمینان داشته باشد تکبیرة الاحرام را در حال ایستادن و آرامش بدن میگوید، مکث و درنگ قبل و بعد از تکبیر، لازم نیست.
مسأله 1242. نمازگزار باید تکبیر و حمد و سوره و ذکر و دعا را طوری بخواند که خودش حدّاقل هَمْهَمۀ خود را بشنود. بنابراین، لبخوانی آنها بدون رعایت این شرط صحیح نیست و اگر به علّت سنگینی یا کری گوش یا سر و صدای زیاد نمیشنود، باید طوری بگوید که چنانچه مانعی نباشد، بشنود.
مسأله 1243. کسی که به علّت پیشامدی لال شده، یا زبان او مرضی پیدا کرده که نمیتواند «اَللّهُ أَکْبَر» را بگوید، باید هر طوری که میتواند بگوید و اگر اصلاً نمیتواند بگوید باید تکبیر را در قلب خود بگذراند و برای آن، طوری که مناسب گفتن «اللّه أَکْبَر» باشد با انگشتش اشاره کند و اگر میتواند، زبان و لبش را هم حرکت دهد؛ امّا کسی که لال مادر زاد است، باید زبان و لبش را بهطوری که شبیه کسی است که تکبیر را میگوید، حرکت دهد و در آن حال با انگشتش نیز اشاره نماید و این حکم، در مورد قرائت نماز و سایر ذکرهای آن نیز جاری میباشد.
مسأله 1244. اگر انسان شک کند تکبیرة الاحرام را گفته یا نه، چنانچه مشغول خواندن چیزی از قرائت شده یا مشغول گفتن «أَعُوْذُ باللّهِ مِنَ الشَّیْطانِ الرَّجیٖمِ» - که گفتن آن قبل از قرائت، مستحب است - شده، به شک خود اعتنا نکند و اگر چیزی نخوانده، باید تکبیرة الاحرام را بگوید؛ همین طور، اگر مأموم در نماز جماعت شرکت کرده و شک کند که تکبیرة الاحرام نماز جماعت را گفته یا نه، در صورتی که خودش را مشغول عملی میبیند که از وظایف مأموم در نماز جماعت است - هرچند وظیفۀ مستحبی - به شک خود اعتنا نکند؛ مثل اینکه در نماز صبح و مغرب و عشاء مستحب است مأموم چنانچه صدای حمد و سورۀ امام را میشنود، سکوت کرده و به قرائت امام جماعت گوش فرا دهد؛ اکنون چنانچه فرد، خود را مشغول انجام همین وظیفه ببیند، در این صورت به شک خویش اعتنا نمیکند و بنا میگذارد که تکبیرة الاحرام را گفته است.
مسأله 1245. اگر نمازگزار بعد از گفتن تکبیر شک نماید که آنچه گفته تکبیرة الاحرام نماز بوده یا تکبیر رکوع، چنانچه در حال رفتن به رکوع یا در رکوع باشد به شک خویش اعتنا نمیکند و اگر هنوز ایستاده و برای رکوع خم نشده است بنا میگذارد که تکبیرة الاحرام است و خواندن حمد و سوره را شروع میکند.
مسأله 1246. اگر فرد بعد از گفتن تکبیرة الاحرام شک کند که آن را صحیح گفته یا نه، چه مشغول خواندن چیزی شده باشد یا نه، به شک خود اعتنا نکند.
مستحبات تکبیرة الاحرام ←
→ 1. نیّت
مسأله 1237. نماز گزاری که تکبیرة الاحرام را غلط میخوانده، در صورتی که اشتباه در مادّه و هیأت تکبیرة الاحرام باشد، مثل اینکه میگفته «اَللّهُ أَکْپَر» یا «اَللّهُ أَکْوَر» یا «اَللّحُ أَکْبَر» یا «اَللّهُ أَکْبار»، نمازش باطل است و فرقی بین جاهل قاصر و مقصّر نیست؛ امّا اگر اشتباه در إعراب کلمه باشد، مثل این که حرکت را در هاء «اَللّهُ أَکْبَر» از ضمّه به فتحه یا کسره تغییر میداده و تکبیرة الاحرام را «اَللّهَ أَکْبَر» یا «اَللّهِ أَکْبَر» تلفّظ میکرده، در صورتی که جاهل مقصّر بوده، بنابر احتیاط واجب، نمازش باطل است و اگر جاهل قاصر بوده، نمازش صحیح است.
شایان ذکر است، مراد از اعراب در اینجا، تغییر حرکت آخر کلمه است و تغییر حرکات در حروف ما قبل آخر کلمه، در حکم تغییر در مادّه و هیأت محسوب میشود مثل اینکه تکبیرة الاحرام را «اَللّهُ أَکْبُر» تلفّظ میکرده است که در این صورت، نمازش در هر حال باطل است.
مسأله 1238. احتیاط مستحب آن است که فرد تکبیرة الاحرام نماز را به چیزی که قبل از آن میخواند - مثلاً به اقامه یا به دعایی که پیش از تکبیر میخواند - نچسباند.
مسأله 1239. اگر نمازگزار بخواهد «اللّهُ أَکْبَر» را به چیزی که بعد از آن میخواند، مثلاً به «بِسْمِ اللّهِ الرَّحْمٰنِ الرَّحیٖمِ» یا «اَعُوْذُ بِاللّهِ مِنَ الشَّیْطانِ الرَّجیٖمِ» بچسباند، چنانچه «ر» را ساکن تلفّظ نماید و بگوید: «اَللهُ أَکْبَرْ»، کافی است؛ ولی بهتر آن است که «ر» أَکْبَر را با حرکت ضمّه (ـُ) تلفّظ نماید و بگوید: «اَللّهُ أَکْبَرُ»، هرچند احتیاط مستحب آن است که در نماز واجب «اللّهُ أَکْبَر» را به چیزی که بعد از آن میخواند نچسباند.
مسأله 1240. بدن باید در هنگام گفتن تکبیرة الاحرام در نماز واجب، استقرار داشته و آرام باشد و اگر فرد عمداً در حالی که بدنش حرکت دارد، تکبیرة الاحرام را بگوید، نماز باطل است.
مسأله 1241. برای اینکه نمازگزار یقین یا اطمینان کند که تکبیرة الاحرام را در حال ایستادن و آرامش بدن گفته، واجب است پیش از گفتن تکبیرة الاحرام و بعد از آن لحظهای بایستد؛ البتّه، چنانچه نمازگزار یقین یا اطمینان داشته باشد تکبیرة الاحرام را در حال ایستادن و آرامش بدن میگوید، مکث و درنگ قبل و بعد از تکبیر، لازم نیست.
مسأله 1242. نمازگزار باید تکبیر و حمد و سوره و ذکر و دعا را طوری بخواند که خودش حدّاقل هَمْهَمۀ خود را بشنود. بنابراین، لبخوانی آنها بدون رعایت این شرط صحیح نیست و اگر به علّت سنگینی یا کری گوش یا سر و صدای زیاد نمیشنود، باید طوری بگوید که چنانچه مانعی نباشد، بشنود.
مسأله 1243. کسی که به علّت پیشامدی لال شده، یا زبان او مرضی پیدا کرده که نمیتواند «اَللّهُ أَکْبَر» را بگوید، باید هر طوری که میتواند بگوید و اگر اصلاً نمیتواند بگوید باید تکبیر را در قلب خود بگذراند و برای آن، طوری که مناسب گفتن «اللّه أَکْبَر» باشد با انگشتش اشاره کند و اگر میتواند، زبان و لبش را هم حرکت دهد؛ امّا کسی که لال مادر زاد است، باید زبان و لبش را بهطوری که شبیه کسی است که تکبیر را میگوید، حرکت دهد و در آن حال با انگشتش نیز اشاره نماید و این حکم، در مورد قرائت نماز و سایر ذکرهای آن نیز جاری میباشد.
مسأله 1244. اگر انسان شک کند تکبیرة الاحرام را گفته یا نه، چنانچه مشغول خواندن چیزی از قرائت شده یا مشغول گفتن «أَعُوْذُ باللّهِ مِنَ الشَّیْطانِ الرَّجیٖمِ» - که گفتن آن قبل از قرائت، مستحب است - شده، به شک خود اعتنا نکند و اگر چیزی نخوانده، باید تکبیرة الاحرام را بگوید؛ همین طور، اگر مأموم در نماز جماعت شرکت کرده و شک کند که تکبیرة الاحرام نماز جماعت را گفته یا نه، در صورتی که خودش را مشغول عملی میبیند که از وظایف مأموم در نماز جماعت است - هرچند وظیفۀ مستحبی - به شک خود اعتنا نکند؛ مثل اینکه در نماز صبح و مغرب و عشاء مستحب است مأموم چنانچه صدای حمد و سورۀ امام را میشنود، سکوت کرده و به قرائت امام جماعت گوش فرا دهد؛ اکنون چنانچه فرد، خود را مشغول انجام همین وظیفه ببیند، در این صورت به شک خویش اعتنا نمیکند و بنا میگذارد که تکبیرة الاحرام را گفته است.
مسأله 1245. اگر نمازگزار بعد از گفتن تکبیر شک نماید که آنچه گفته تکبیرة الاحرام نماز بوده یا تکبیر رکوع، چنانچه در حال رفتن به رکوع یا در رکوع باشد به شک خویش اعتنا نمیکند و اگر هنوز ایستاده و برای رکوع خم نشده است بنا میگذارد که تکبیرة الاحرام است و خواندن حمد و سوره را شروع میکند.
مسأله 1246. اگر فرد بعد از گفتن تکبیرة الاحرام شک کند که آن را صحیح گفته یا نه، چه مشغول خواندن چیزی شده باشد یا نه، به شک خود اعتنا نکند.