مسأله 812. شرکت مردان در تشییع جنازۀ متوفّیٰ مستحب است و در فضیلت آن روایات زیادی نقل شده و برای تشییع جنازه، مستحباتی شمرده شده، که از جملۀ آنها موارد ذیل است:
1. اولیاء میّت، مؤمنین را از وفات متوفّیٰ مطّلع سازند تا در تشییع جنازۀ او حاضر شوند.
2. روی جنازه را با پارچه­ای بپوشانند و پارچۀ مذکور فاخر و تزئینی نباشد.
3. وقتی نگاه فرد به جنازه می‌افتد، بگوید:
«إِنّٰا لِلهِ وَإِنّٰا إِلَیْهِ رٰاجِعُونَ، اللّهُ أَکْبَرُ، هٰذٰا مٰا وَعَدَنَا اللّهُ وَرَسُولُهُ وَصَدَقَ اللّهُ وَرَسُولُهُ، اللّٰهُمَّ زِدْنٰا إیمٰانَاً وَتَسْلیماً، الْحَمْدُ لِلهِ الَّذی تَعَزَّزَ بِالْقُدْرَةِ وَقَهَرَ الْعِبادَ بِالْمَوْتِ».
شایان ذکر است، خواندن این دعا اختصاص به فرد تشییع کننده ندارد، بلکه برای هر کسی که نگاهش به جنازه می­افتد، مستحب است.
4. حمل کنندۀ جنازه در وقت برداشتن آن و حمل جنازه بگوید:
«بِسْمِ اللّهِ وَبِاللّهِ وَصَلَّی اللّهُ عَلَیٰ مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ، اللّٰهُمَّ اغْفِرْ لِلْمُؤْمِنینَ وَالْمُؤْمِناتِ».
5. تشییع کننده به دنبال جنازه، پیاده راه برود نه سواره.
6. جنازه را بر شانه‌های خود حمل کنند، نه روی وسایل نقلیه؛ مگر در هنگام ضرورت مثل دوری راه.
7. حمل کنندگان جنازه، حدّاقل چهار نفر باشند.
8. تشییع کننده از چهار گوشۀ جنازه آن را حمل کند و هر چهار گوشه را بردارد که به این کار تربیع گفته می‌شود و بهتر در کیفیّت آن چنین است که از گوشۀ جلوی تابوت در طرف راست میّت شروع کند و آن را بر شانۀ راست خود بگذارد و بعد گوشۀ عقب تابوت در طرف راست میّت را روی شانه راست خود حمل کند، سپس گوشۀ عقب تابوت در طرف چپ میّت را روی شانۀ چپ خود حمل کند و بعد به جلوی تابوت برود و سمت چپ میّت را روی شانۀ چپ خود حمل نماید.
9. تشییع کننده از پشت سر جنازه یا دو طرف آن راه برود، نه جلوی آن و پشت سر راه رفتن افضل است.
10. تشییع کننده خاشع باشد و تدبُّر و تفکُّر نماید و از دیدن جنازه عبرت بگیرد و خود را به منزلۀ آن میّت فرض کند و خیال کند که او را به دنیا برگردانده‌اند، پس در فکر آخرت خود باشد.
11. شایسته است جنازه با سرعتی میانه و معتدل حرکت داده شود.
12. صاحبان عزا پا برهنه راه بروند یا تغییر وضعی بدهند که معلوم باشد صاحبان مصیبت هستند.
13. برای شرکت در تشییع جنازه حدّ معیّنی نیست و بهتر آن است که فرد تا هنگام نماز، بلکه تا هنگام دفن میّت صبر کرده و در تشییع جنازه حضور داشته باشد.
مسأله 813. موارد ذیل، از مکروهات تشییع جنازه شمرده شده است:
1. فرد تشییع کننده بخندد یا مشغول انجام کاری گردد که لهو و لعب محسوب می‌شود.
2. تشییع کننده به غیر ذکر و دعا و استغفار و مانند آن سخن بگوید، حتّی در روایت نقل شده است که بر فرد تشییع کنندۀ جنازه، سلام نکنند.
3. تشییع کننده، دست بر ران پای خویش یا پشت دست دیگرش بزند.
4. تشییع کننده بگوید «بر متوفّیٰ ترحّم کنید، برای او طلب آمرزش کنید، با او مدارا کنید».
5. تشییع کننده سواره باشد، مگر به جهت عذری؛ البتّه در هنگام مراجعت از تشییع جنازه، سوار بودن مکروه نیست.
6. تشییع کننده، جلوی جنازه راه برود.
7. جنازه را با سرعت و تند ببرند.