کتب فتوایی » توضیح المسائل جامع جلد (1) (چاپ 1403)
جستجو در:
احکام کم بودن وقت نماز برای حائض ←
→ ب. ترشّحات بعد از ده روز، عرفاً پیوسته به ترشّحات قبل از اتمام ده روز نباشد:
احکام حائض
مسأله 513. چند مورد بر حائض، حرام است:
اوّل: عبادتهایی مانند نماز که باید با وضو یا غسل یا تیمّم بهجا آورده شود و چنانچه زن حائض این گونه اعمال را به قصد عملی که شرعاً نیکو و صحیح است، انجام دهد، کار حرامی انجام داده، ولی بهجا آوردن عبادتهایی که وضو و غسل و تیمّم برای آنها لازم نیست، مانند نماز میّت، مانعی ندارد.
دوّم: تمام چیزهایی که بر جنب حرام است و در احکام جنابت ذکر شد.
سوّم: جماع کردن در فرج (نزدیکی) که هم برای مرد حرام است و هم برای زن، هرچند به مقدار ختنهگاه داخل شود و منی هم بیرون نیاید؛ بلکه احتیاط لازم آن است که مقدار کمتر از ختنهگاه هم داخل نشود.
مسأله 514. نزدیکی کردن در روزهایی هم که حیض زن قطعی نیست، ولی شرعاً باید برای خود حیض قرار دهد، حرام است. پس زنی که بیشتر از ده روز خون میبیند و باید به توضیحی که بعداً ذکر میشود روزهای عادت خویشان خود را حیض قرار دهد، شوهرش نمیتواند در آن روزها با او نزدیکی نماید.
مسأله 515. اگر شوهر با همسر خود در حال حیض نزدیکی کند، گناهکار است و لازم است استغفار کند؛ ولی پرداخت کفّاره واجب نیست، هرچند پرداخت آن احتیاط مستحب میباشد، به این صورت که اگر تعداد روزهای حیض زن به سه قسمت تقسیم شود، کفّارۀ آن در قسمت اوّل حیض، یک مثقال شرعی طلای مسکوک (سکّۀ طلا) و در وسط آن، نصف مثقال شرعی و در آخر آن، یک چهارم مثقال شرعی طلای مسکوک (سکّۀ طلا) است؛[1]
مثلاً زنی که شش روز خون حیض میبیند، احتیاط مستحب است که چنانچه شوهرش در شب یا روز اوّل و دوّم با او نزدیکی کند، وی یک مثقال شرعی سکّۀ طلا، و در شب و یا روز سوّم و چهارم، نصف مثقال سکّۀ طلا و در شب یا روز پنجم و ششم، یک چهارم مثقال سکّۀ طلا به عنوان کفّاره به فقیر بپردازد.
شایان ذکر است، کفّارۀ مذکور بر عهدۀ زوجه نیست، هرچند در صورتی که زوجه از روی اختیار، بدون اکراه و اجبار حاضر به نزدیکی شده باشد، گناهکار است و باید توبه نماید.
مسأله 516. اگر مرد در حال نزدیکی بفهمد زن حائض شده، باید فوراً از او جدا شود و چنانچه جدا نشود، گناهکار است و احتیاط مستحب است کفّاره بدهد.
مسأله 517. غیر از نزدیکی کردن با زن حائض، سایر بهرههای جنسی مانند بوسیدن و ملاعبه نمودن مانعی ندارد، هرچند چنین کارهایی از ناف تا زانوی زن از زیر پوشش و لباس مکروه است.
مسأله 518. بعد از آن که زن از خون حیض پاک شد - هرچند غسل نکرده باشد - شوهرش میتواند با او جماع کند؛ ولی احتیاط لازم آن است که جماع پس از شستن فرج باشد؛
البتّه جماع قبل از غسل مکروه میباشد و احتیاط مستحب آن است که قبل از غسل، خصوصاً در جایی که شدّت میل به جماع نباشد، از آن خودداری نماید؛
امّا کارهای دیگری که در هنگام حیض به دلیل طهارت نداشتن (وضو، غسل، تیمّم، هر کدام وظیفهاش باشد) بر زن حرام است - مانند مسّ خطّ قرآن - تا غسل نکند، برای زن حلال نمیشود و کارهایی که در هنگام حیض حرام است، امّا معلوم نیست (ثابت نشده) حرام بودن آنها بر حائض به دلیل طهارت نداشتن زن در ایّام حیض باشد - مانند توقّف در مسجد - بنابر احتیاط واجب نباید قبل از غسل انجام شود.
مسأله 519. نمازهایی که زن در حال حیض نخوانده، قضا ندارد - حتّی نماز آیات و نمازی که به نذر شرعی در وقت معیّن واجب شده باشد - ولی روزههای ماه رمضان را که در حال حیض نگرفته، باید قضا نماید و همین طور بنابر احتیاط لازم، روزههایی را که به نذر در وقت معیّن واجب شده و در حال حیض نگرفته، باید قضا نماید.
مسأله 520. همان طور که نماز و روزۀ زن حائض - چه واجب و چه مستحب - صحیح نیست، اعتکاف و طواف، حتّی بنابر احتیاط واجب طواف مستحبی حائض نیز صحیح نمیباشد.
مسأله 521. اگر زن در بین نماز، حائض شود - حتّی بنابر احتیاط واجب اگر حیض بعد از سجدۀ آخر و قبل از آخرین حرف سلامی باشد که با آن نماز تمام میشود - نمازش باطل است.
مسأله 522. اگر زن در بین نماز شک کند که حائض شده یا نه، نمازش صحیح است و به شکّش اعتنا نمیکند؛ ولی اگر بعد از نماز بفهمد در بین نماز حائض شده، نمازی که خوانده، باطل است و حکم آن مانند وقتی است که در بین نماز بفهمد حائض شده است.
مسأله 523. بعد از آن که زن از خون حیض پاک شد، واجب است برای نماز و امور دیگری که باید با وضو یا غسل یا تیمّم بهجا آورده شود، غسل کند و کیفیّت آن مثل غسل جنابت است.
شایان ذکر است، کسی که غسل حیض بهجا آورده، تا وقتی مبطل وضو انجام نداده، لازم نیست برای کارهایی که باید با وضو باشد، وضو بگیرد، هرچند احتیاط مستحب است که قبل از غسل یا بعد از آن وضو هم بگیرد و بهتر آن است که قبل از غسل، وضو بگیرد.
مسأله 524. اگر آب برای وضو و غسل کافی نباشد و به اندازهای باشد که بتواند غسل کند، باید غسل کند و بهتر آن است که بدل از وضو، تیمّم نماید و اگر فقط برای وضو کافی باشد و به اندازۀ غسل نباشد، بهتر آن است که وضو بگیرد و باید بدل از غسل، تیمّم نماید و اگر برای هیچ یک از آنها آب ندارد، باید بدل از غسل، تیمّم کند و بهتر آن است که بدل از وضو نیز تیمّم نماید.
مسأله 525. طلاق دادن زن در حال حیض با توضیحی که در احکام طلاق ذکر میشود، باطل است؛
امّا اگر زن در پاکی بین دو خون که معنای آن در مسألۀ «502» ذکر شد، طلاق داده شود، صحیح بودن این طلاق محلّ اشکال است. بنابراین، لازم است احتیاط شود به این شیوه که صیغۀ طلاق دوباره اجرا شود.
شایان ذکر است، بعد از آن که زن از خون حیض کلّاً پاک شد، هرچند غسل نکرده باشد، طلاق او صحیح است و در خواندن عقد ازدواج - چه دائم و چه موقّت - پاک بودن از حیض شرط نیست.
مسأله 526. اگر زن بگوید حائضم یا از حیض پاک شدهام، چنانچه مورد اتّهام نباشد، باید حرف او را قبول کرد؛ ولی اگر مورد اتّهام باشد، قبول حرف او محلّ اشکال است و مراعات مقتضای احتیاط در این مورد ترک نشود.
مسأله 527. اگر زن حائض جنب شود یا میّت را بعد از سرد شدن بدنش مسّ نماید، میتواند در همان حال حیض، غسل جنابت یا مسّ میّت انجام دهد و غسل مذکور صحیح است.
همین طور، انجام وضوی مستحبی و غسلهای مستحبی در حال حیض صحیح است؛ البتّه صحیح بودن غسل جمعه قبل از پاک شدن از حیض، محلّ اشکال میباشد، هرچند انجام آن رجاءً اشکال ندارد.
اوّل: عبادتهایی مانند نماز که باید با وضو یا غسل یا تیمّم بهجا آورده شود و چنانچه زن حائض این گونه اعمال را به قصد عملی که شرعاً نیکو و صحیح است، انجام دهد، کار حرامی انجام داده، ولی بهجا آوردن عبادتهایی که وضو و غسل و تیمّم برای آنها لازم نیست، مانند نماز میّت، مانعی ندارد.
دوّم: تمام چیزهایی که بر جنب حرام است و در احکام جنابت ذکر شد.
سوّم: جماع کردن در فرج (نزدیکی) که هم برای مرد حرام است و هم برای زن، هرچند به مقدار ختنهگاه داخل شود و منی هم بیرون نیاید؛ بلکه احتیاط لازم آن است که مقدار کمتر از ختنهگاه هم داخل نشود.
مسأله 514. نزدیکی کردن در روزهایی هم که حیض زن قطعی نیست، ولی شرعاً باید برای خود حیض قرار دهد، حرام است. پس زنی که بیشتر از ده روز خون میبیند و باید به توضیحی که بعداً ذکر میشود روزهای عادت خویشان خود را حیض قرار دهد، شوهرش نمیتواند در آن روزها با او نزدیکی نماید.
مسأله 515. اگر شوهر با همسر خود در حال حیض نزدیکی کند، گناهکار است و لازم است استغفار کند؛ ولی پرداخت کفّاره واجب نیست، هرچند پرداخت آن احتیاط مستحب میباشد، به این صورت که اگر تعداد روزهای حیض زن به سه قسمت تقسیم شود، کفّارۀ آن در قسمت اوّل حیض، یک مثقال شرعی طلای مسکوک (سکّۀ طلا) و در وسط آن، نصف مثقال شرعی و در آخر آن، یک چهارم مثقال شرعی طلای مسکوک (سکّۀ طلا) است؛[1]
مثلاً زنی که شش روز خون حیض میبیند، احتیاط مستحب است که چنانچه شوهرش در شب یا روز اوّل و دوّم با او نزدیکی کند، وی یک مثقال شرعی سکّۀ طلا، و در شب و یا روز سوّم و چهارم، نصف مثقال سکّۀ طلا و در شب یا روز پنجم و ششم، یک چهارم مثقال سکّۀ طلا به عنوان کفّاره به فقیر بپردازد.
شایان ذکر است، کفّارۀ مذکور بر عهدۀ زوجه نیست، هرچند در صورتی که زوجه از روی اختیار، بدون اکراه و اجبار حاضر به نزدیکی شده باشد، گناهکار است و باید توبه نماید.
مسأله 516. اگر مرد در حال نزدیکی بفهمد زن حائض شده، باید فوراً از او جدا شود و چنانچه جدا نشود، گناهکار است و احتیاط مستحب است کفّاره بدهد.
مسأله 517. غیر از نزدیکی کردن با زن حائض، سایر بهرههای جنسی مانند بوسیدن و ملاعبه نمودن مانعی ندارد، هرچند چنین کارهایی از ناف تا زانوی زن از زیر پوشش و لباس مکروه است.
مسأله 518. بعد از آن که زن از خون حیض پاک شد - هرچند غسل نکرده باشد - شوهرش میتواند با او جماع کند؛ ولی احتیاط لازم آن است که جماع پس از شستن فرج باشد؛
البتّه جماع قبل از غسل مکروه میباشد و احتیاط مستحب آن است که قبل از غسل، خصوصاً در جایی که شدّت میل به جماع نباشد، از آن خودداری نماید؛
امّا کارهای دیگری که در هنگام حیض به دلیل طهارت نداشتن (وضو، غسل، تیمّم، هر کدام وظیفهاش باشد) بر زن حرام است - مانند مسّ خطّ قرآن - تا غسل نکند، برای زن حلال نمیشود و کارهایی که در هنگام حیض حرام است، امّا معلوم نیست (ثابت نشده) حرام بودن آنها بر حائض به دلیل طهارت نداشتن زن در ایّام حیض باشد - مانند توقّف در مسجد - بنابر احتیاط واجب نباید قبل از غسل انجام شود.
مسأله 519. نمازهایی که زن در حال حیض نخوانده، قضا ندارد - حتّی نماز آیات و نمازی که به نذر شرعی در وقت معیّن واجب شده باشد - ولی روزههای ماه رمضان را که در حال حیض نگرفته، باید قضا نماید و همین طور بنابر احتیاط لازم، روزههایی را که به نذر در وقت معیّن واجب شده و در حال حیض نگرفته، باید قضا نماید.
مسأله 520. همان طور که نماز و روزۀ زن حائض - چه واجب و چه مستحب - صحیح نیست، اعتکاف و طواف، حتّی بنابر احتیاط واجب طواف مستحبی حائض نیز صحیح نمیباشد.
مسأله 521. اگر زن در بین نماز، حائض شود - حتّی بنابر احتیاط واجب اگر حیض بعد از سجدۀ آخر و قبل از آخرین حرف سلامی باشد که با آن نماز تمام میشود - نمازش باطل است.
مسأله 522. اگر زن در بین نماز شک کند که حائض شده یا نه، نمازش صحیح است و به شکّش اعتنا نمیکند؛ ولی اگر بعد از نماز بفهمد در بین نماز حائض شده، نمازی که خوانده، باطل است و حکم آن مانند وقتی است که در بین نماز بفهمد حائض شده است.
مسأله 523. بعد از آن که زن از خون حیض پاک شد، واجب است برای نماز و امور دیگری که باید با وضو یا غسل یا تیمّم بهجا آورده شود، غسل کند و کیفیّت آن مثل غسل جنابت است.
شایان ذکر است، کسی که غسل حیض بهجا آورده، تا وقتی مبطل وضو انجام نداده، لازم نیست برای کارهایی که باید با وضو باشد، وضو بگیرد، هرچند احتیاط مستحب است که قبل از غسل یا بعد از آن وضو هم بگیرد و بهتر آن است که قبل از غسل، وضو بگیرد.
مسأله 524. اگر آب برای وضو و غسل کافی نباشد و به اندازهای باشد که بتواند غسل کند، باید غسل کند و بهتر آن است که بدل از وضو، تیمّم نماید و اگر فقط برای وضو کافی باشد و به اندازۀ غسل نباشد، بهتر آن است که وضو بگیرد و باید بدل از غسل، تیمّم نماید و اگر برای هیچ یک از آنها آب ندارد، باید بدل از غسل، تیمّم کند و بهتر آن است که بدل از وضو نیز تیمّم نماید.
مسأله 525. طلاق دادن زن در حال حیض با توضیحی که در احکام طلاق ذکر میشود، باطل است؛
امّا اگر زن در پاکی بین دو خون که معنای آن در مسألۀ «502» ذکر شد، طلاق داده شود، صحیح بودن این طلاق محلّ اشکال است. بنابراین، لازم است احتیاط شود به این شیوه که صیغۀ طلاق دوباره اجرا شود.
شایان ذکر است، بعد از آن که زن از خون حیض کلّاً پاک شد، هرچند غسل نکرده باشد، طلاق او صحیح است و در خواندن عقد ازدواج - چه دائم و چه موقّت - پاک بودن از حیض شرط نیست.
مسأله 526. اگر زن بگوید حائضم یا از حیض پاک شدهام، چنانچه مورد اتّهام نباشد، باید حرف او را قبول کرد؛ ولی اگر مورد اتّهام باشد، قبول حرف او محلّ اشکال است و مراعات مقتضای احتیاط در این مورد ترک نشود.
مسأله 527. اگر زن حائض جنب شود یا میّت را بعد از سرد شدن بدنش مسّ نماید، میتواند در همان حال حیض، غسل جنابت یا مسّ میّت انجام دهد و غسل مذکور صحیح است.
همین طور، انجام وضوی مستحبی و غسلهای مستحبی در حال حیض صحیح است؛ البتّه صحیح بودن غسل جمعه قبل از پاک شدن از حیض، محلّ اشکال میباشد، هرچند انجام آن رجاءً اشکال ندارد.
[1]. مقدار مثقال شرعی به گرم در جلد چهارم، «فصل دیات» ذکر میشود.