مسأله 440. غسل جنابت به خودی خود واجب نیست و برای اموری انجام می‌شود:
1. مواردی که غسل جنابت واجب است:
برای انجام واجباتی که شرط آنها با طهارت بودن (وضو یا غسل) است، مثلاً برای خواندن نماز واجب و اجزای فراموش شدۀ آن و طوافی که به احرام واجب شده - هرچند جزء حج یا عمرۀ مستحبی باشد - غسل جنابت واجب است؛
امّا برای نماز میّت، سجدۀ سهو، سجدۀ شکر، سجدۀ واجب قرآن، غسل جنابت لازم نیست و این اعمال بدون غسل جنابت صحیح می‌باشد.
2. مواردی که غسل، باعث جایز شدن عمل است:
در بعضی از موارد، برای آنکه انجام عملی حرام نباشد، باید غسل انجام شود؛ یعنی اگر بدون غسل انجام پذیرد حرام است، مثل مسّ خطّ قرآن در حال جنابت و موارد دیگری که در مسائل بعد ذکر می‌شود.
3. مواردی که غسل جنابت، باعث صحیح بودن عمل می‌شود:
بعضی از اعمال هرچند خود واجب نیستند، امّا برای آنکه آن عمل صحیح انجام شود، لازم است با غسل جنابت انجام شود مثل نماز مستحبی.
4. مواردی که غسل جنابت، باعث کامل‌تر شدن عمل می‌شود:
بعضی از اعمال برای آنکه ثواب بیشتری داشته باشد، با غسل جنابت انجام می‌شود، مثل نماز میّت، تلاوت قرآن، قرائت دعا و طلب حاجت از خداوند متعال و اذان نماز که اگر بدون غسل انجام شوند نیز صحیح می‌باشد.
5. مواردی که غسل جنابت، باعث برطرف شدن کراهت می‌گردد:
در بعضی از موارد، انجام غسل جنابت باعث می‌شود مکروه بودن عملی از بین برود، مثل خوابیدن در حال جنابت که غسل (یا وضو) کراهت آن را برطرف می‌سازد.

مسأله 441. لازم نیست انسان در هنگام غسل جنابت، نیّت کند که غسل واجب یا مستحب می‌کند؛ بلکه اگر فقط به قصد قربت غسل کند کافی است.