مسأله 125. کافر کسی است که الف. به خداوند متعال یا به یگانگی او معترف نباشد؛ ب. یا معترف به نبوّت خاتم الأنبیاء(صلی الله علیه وأله وسلم)نباشد؛ ج. یا یکی از ضروریات دین را منکر شود و این انکار، طوری باشد که به تکذیب رسالت خاتم الأنبیاء پیامبر اکرم(صلی الله علیه وأله وسلم)- هر چند فی الجمله- برگردد، مثل اینکه شخصی دانسته و از روی التفات بعضی از آنچه که پیامبر اکرم(صلی الله علیه وأله وسلم)از طرف خداوند متعال ابلاغ کرده را انکار نماید و در این مورد فرقی نمی‌‌کند که آن ضروری، از واجبات مانند نماز، روزه، زکات و حجاب باشد یا از کارهای حرام مانند شراب خوردن، ربا و غنا باشد یا از مسائل اعتقادی مثل معاد یا مودّت اهل بیت پیامبر(صلی الله علیه وأله وسلم)باشد.

بنابراین، فردی که دینی را انتخاب نکرده باشد یا دارای دینی غیر از دین اسلام باشد یا دین اسلام را انتخاب نموده، امّا بعضی از دستوراتی را که از جانب خداوند متعال به پیامبر(صلی الله علیه وأله وسلم)ابلاغ شده - در حالی که می‌‌داند گفتۀ پیامبر خداست - انکار نماید، کافر می‌‌باشد.

امّا فردی که اسلام را به عنوان دین خویش انتخاب نموده، ولی به دلایلی مانند دوری از محیط مسلمانان یا القاء شبهات مخالف دین، بعضی از احکام فرعی دین مثل خمس و حجاب را بدون آنکه قصد تکذیب پیامبر(صلی الله علیه وأله وسلم)و گفتۀ ایشان را داشته باشد منکر گردد، کافر نمی‌‌باشد، هرچند منحرف است.

کافر به‌طور کلّی، به دو دستۀ کافر کتابی یعنی یهودی، مسیحی و زرتشتی و کافر غیر کتابی، یعنی کافری که یهودی یا مسیحی یا زرتشتی نمی‌‌باشد، طبقه‌بندی می‌‌گردد که حکم پاک یا نجس بودن آنان در مسألۀ «127» ذکر خواهدشد.

مسأله 126. غُلات، یعنی آنهایی که یکی از ائمّه(علیهم السلام) را خدا خوانده یا معتقدند خدا در او حلول کرده است و نواصب، یعنی آنهایی که نسبت به ائمّه(علیهم السلام) اظهار دشمنی و عداوت می‌‌نمایند، کافر محسوب می­شوند. همچنین، شخصی که به یکی از چهارده معصوم(علیهم السلام) از روی دشمنی و بغض، ناسزا و دشنام دهد، همین حکم را دارد.

امّا خوارج دو نوع هستند، گروهی از آنان که نسبت به اهل بیت(علیهم السلام) اظهار دشمنی و عداوت می‌‌نمایند، جزء ناصبی‌ها به حساب می‌آیند و کافرند و گروه دیگر که دشمنی با اهل بیت(علیهم السلام) ندارند - هرچند به جهت پیروی از احکام فقهی خوارج، از آنان شمرده می‌‌شوند - کافر نبوده و پاک می‌‌باشند.

مسأله 127. تمام اقسام کافر - غیر از کفّار اهل کتاب - بنابر احتیاط واجب نجس‌اند و تمام بدن آنان - حتّی مو و ناخن و اجزای بدون روح و رطوبت‌‌های آنها - همین حکم را دارد؛ امّا اهل کتاب (یهودیان، مسیحیان و زرتشتیان) پاک می‌باشند.[1]

شایان ذکر است، حکم پاک یا نجس بودن مرتدّ، یعنی کسی که از اسلام خارج شده، حکم همان گروهی است که مرتدّ به آن وارد شده است. پس اگر فرد مرتدّ، کافر کتابی گردد، پاک است و چنانچه کافر غیر کتابی شود، بنابر احتیاط واجب نجس می‌‌گردد.

مسأله 128. اگر پدر و مادر و پدربزرگ و مادربزرگ بچّۀ نابالغ، کافر غیر اهل کتاب باشند، آن بچّه هم در حکم کافر است و بنابر احتیاط واجب نجس می­باشد؛

مگر در صورتی که آن بچّۀ نابالغ ممیّز باشد[2] و اظهار اسلام کند که در این صورت، پاک است؛

امّا اگر آن بچّۀ نابالغ ممیّز از پدر و مادر خود رو گرداند و به مسلمان‌‌ها تمایل داشته باشد و یا در حال تحقیق و بررسی باشد، حکم به نجاست وی محلّ اشکال است. بنابراین، احتیاط واجب آن است که در چنین موردی مقتضای احتیاط رعایت شود.

ولی اگر یکی از پدر و مادر و پدربزرگ و مادربزرگ، مسلمان باشد - به تفصیلی که در مسألۀ «229» خواهد آمد - بچّه پاک است.

مسأله 129. کسی که معلوم نیست مسلمان است یا نه و نشانه‌‌ای هم بر اسلامش وجود ندارد، پاک است، ولی سایر احکام مسلمان را ندارد؛ مثلاً زن مسلمان نمی‌‌تواند با او ازدواج کند و نباید در قبرستان مسلمانان دفن شود؛

البتّه اگر چنین فردی در سرزمین و بلاد اسلام فوت شود، در ظاهر تمام احکام فرد مسلمان بر وی جاری می‌‌شود.

امّا کسانی که در جامعه‌های غیر اسلامی زندگی می‌کنند و اعتقادات آنها و دین و آیینشان معلوم نیست، ولی احتمال معقول داده می‌شود که مسلمان یا کافر اهل کتاب باشند، پاک هستند، ولی احکام مسلمانان را ندارند.