کتب فتوایی » خلاصه ای از احکام عبادات
جستجو در:
نماز قضا ←
→ نماز جماعت
نماز مسافر
مسأله 103: مسافر باید نمازهای چهار رکعتی (ظهر و عصر و عشا) را شکسته به‌جا آورد یعنی آن‌ها را مانند نماز صبح دورکعتی بخواند، و شکسته خواندن نماز هشت شرط دارد:
اول: مسافر قصد پیمودن مسافت شرعی را داشته باشد، و مقدار آن تقریباً 44 کیلومتر رفت یا در مجموع رفت و برگشت 44 کیلومتر یا بیشتر باشد، و مسافت شرعی از جایی حساب می‌شود که شخص بعد از عبور از آن مکان به نظر عرف مسافر محسوب شود و این مکان معمولاً آخر شهر می‌باشد.
دوم: قصد مسافر استمرار داشته باشد یعنی در بین راه از قصد خود بازنگردد.
سوم: هنگام پیمودن مسافت قصد اقامت ده روزه در مکانی نداشته باشد، یا این‌که به مدت سی روز در مکانی باقی نماند درحالی‌که در اقامت خود تردید داشته باشد، و همچنین در بین راه از وطن یا مقر خود عبور نکند، زیرا عبور از وطن یا مقر، و مقداری ماندن در آن‌ها سفر را قطع می‌کند.
چهارم: سفر او مباح باشد، پس نباید قصد او از سفر انجام دادن کار حرام باشد.
پنجم: سفر او برای صید لهوی نباشد.
ششم: از کسانی نباشد که خانه آن‌ها همراهشان است مانند صحرانشین‌ها.
هفتم: کثیر السفر نباشد، خواه از کسانی باشد که شغلشان سفر است مانند راننده و ملوان و امثال آن‌ها، یا این‌که شغل او در یک شهر و محل سکونت او در شهر دیگر باشد و هر روز به محل کار خود مسافرت کند و بازگردد و امثال آن.
هشتم: مسافر به حد ترخّص برسد، یعنی به اندازه‌ای از شهر دور شود که دیگر نتواند اهالی موجود در مناطق مسکونی و توابع را ببیند.
مسأله 104: در صورتی که سفر شرایط گذشته را دارا باشد وظیفه مسافر نماز شکسته است مگر این‌که یکی از موارد زیر پیش آید:
1- عبور از وطن یا مقر و مقداری ماندن در آن.
2- قصد اقامت ده روزه در شهری معیّن.
3- مردد باقی ماندن در شهری معیّن به مدت سی روز بدون آن‌که در آنجا قصد اقامت کند.
بنابراین هرگاه یکی از موارد گذشته محقق شود وظیفه او از نماز شکسته به نماز تمام تبدیل می‌شود مگر این‌که سفر جدیدی را آغاز کند.
مسأله 105: منظور از وطن و مقر یکی از این سه مکان می‌باشد:
1- مقرّ اصلی، و آن جایی است که شخص به آن نسبت داده می‌شود و معمولاً محل تولد اوست.
2- مکانی که شخص، آن را برای همیشه مقر و مسکن خود قرار داده باشد و بخواهد بقیه عمرش را در آن مکان سپری کند.
3- مکانی که شخص آن را برای مدت طولانی مقر خود قرار دهد به‌طوری که در آنجا دیگر به او مسافر گفته نشود، مانند کسی که برای کار یا تجارت یا تحصیل به مدت یک سال و نیم یا بیشتر در شهر دیگری اقامت کند.
مسأله 106: اگر مسافر قصد کند ده روز در شهری بماند، چنانچه قبل از خواندن یک نماز چهار رکعتیِ ادایی از قصد خود بازگردد وظیفه او نماز شکسته است، ولی اگر بعد از خواندن یک نماز چهار رکعتیِ ادایی از قصد خود بازگردد تا زمانی که در آن شهر هست باید نماز را تمام بخواند.
مسأله 107: اگر کسی وظیفه‌اش نماز شکسته باشد ولی آن را تمام بخواند، چند صورت دارد که مهم‌ترین آن‌ها عبارتند از:
1- این کار به خاطر ندانستن اصل تشریع نماز شکسته در حق مسافر، یا به خاطر ندانستن وجوب نماز شکسته بر خودش باشد که در این صورت نمازش صحیح است.
2- این کار به خاطر ندانستن حکم آن مورد خاص باشد، مانند این‌که نمی‌دانست مسافت تلفیقی باعث شکسته شدن نماز می‌شود که در این صورت چنانچه داخل وقت از حکم مسأله مطلع شود بنابر احتیاط واجب نماز را دوباره بخواند، ولی اگر بعد از وقت مطلع شود، قضای آن واجب نیست.
3- این کار به خاطر آن باشد که فراموش کند مسافر است یا فراموش کند وظیفه مسافر نماز شکسته است که در این صورت چنانچه داخل وقت از حکم مسأله مطلع شود باید نماز را دوباره بخواند، و اگر بعد از وقت مطلع شود قضا ندارد.
مسأله 108: اگر کسی وظیفه‌اش نماز تمام است ولی آن را شکسته بخواند، نمازش باطل بوده و باید آن را دوباره بخواند یا قضا کند، البته در مورد مسافری که قصد ماندن ده روزه در جایی داشته باشد و به جهت ندانستن وجوب نماز تمام بر خودش نماز را شکسته بخواند و سپس از حکم این مسأله مطلع شود بنابر احتیاط واجب باید نماز را دوباره بخواند.
مسأله 109: اگر شخصی در اول وقت مسافر نباشد و پیش از خواندن نماز سفر کند در حال سفر ـ بنابر احتیاط واجب ـ باید نماز را شکسته بخواند، و اگر اول وقت مسافر بود و نماز نخواند تا به وطن خود بازگشت یا این‌که در مکانی قصد اقامت ده روزه کرد ـ بنابر احتیاط واجب ـ باید نماز را تمام بخواند، بنابراین، ضابطه در شکسته یا تمام خواندن نماز، وقتِ ادای آن است نه وقتِ واجب شدن آن.
مسأله 110: مسافر در چهار جا مختار است نماز را شکسته یا تمام بخواند: شهر مکّه معظمه، شهر مدینه منوره، شهر کوفه (که شامل مسجد سهله نیز می‌شود) و حرم امام حسین(علیه السلام) تا فاصله تقریباً یازده متر و نیم از اطرافِ قبر مطهّر آن حضرت.
نماز قضا ←
→ نماز جماعت
اول: مسافر قصد پیمودن مسافت شرعی را داشته باشد، و مقدار آن تقریباً 44 کیلومتر رفت یا در مجموع رفت و برگشت 44 کیلومتر یا بیشتر باشد، و مسافت شرعی از جایی حساب می‌شود که شخص بعد از عبور از آن مکان به نظر عرف مسافر محسوب شود و این مکان معمولاً آخر شهر می‌باشد.
دوم: قصد مسافر استمرار داشته باشد یعنی در بین راه از قصد خود بازنگردد.
سوم: هنگام پیمودن مسافت قصد اقامت ده روزه در مکانی نداشته باشد، یا این‌که به مدت سی روز در مکانی باقی نماند درحالی‌که در اقامت خود تردید داشته باشد، و همچنین در بین راه از وطن یا مقر خود عبور نکند، زیرا عبور از وطن یا مقر، و مقداری ماندن در آن‌ها سفر را قطع می‌کند.
چهارم: سفر او مباح باشد، پس نباید قصد او از سفر انجام دادن کار حرام باشد.
پنجم: سفر او برای صید لهوی نباشد.
ششم: از کسانی نباشد که خانه آن‌ها همراهشان است مانند صحرانشین‌ها.
هفتم: کثیر السفر نباشد، خواه از کسانی باشد که شغلشان سفر است مانند راننده و ملوان و امثال آن‌ها، یا این‌که شغل او در یک شهر و محل سکونت او در شهر دیگر باشد و هر روز به محل کار خود مسافرت کند و بازگردد و امثال آن.
هشتم: مسافر به حد ترخّص برسد، یعنی به اندازه‌ای از شهر دور شود که دیگر نتواند اهالی موجود در مناطق مسکونی و توابع را ببیند.
مسأله 104: در صورتی که سفر شرایط گذشته را دارا باشد وظیفه مسافر نماز شکسته است مگر این‌که یکی از موارد زیر پیش آید:
1- عبور از وطن یا مقر و مقداری ماندن در آن.
2- قصد اقامت ده روزه در شهری معیّن.
3- مردد باقی ماندن در شهری معیّن به مدت سی روز بدون آن‌که در آنجا قصد اقامت کند.
بنابراین هرگاه یکی از موارد گذشته محقق شود وظیفه او از نماز شکسته به نماز تمام تبدیل می‌شود مگر این‌که سفر جدیدی را آغاز کند.
مسأله 105: منظور از وطن و مقر یکی از این سه مکان می‌باشد:
1- مقرّ اصلی، و آن جایی است که شخص به آن نسبت داده می‌شود و معمولاً محل تولد اوست.
2- مکانی که شخص، آن را برای همیشه مقر و مسکن خود قرار داده باشد و بخواهد بقیه عمرش را در آن مکان سپری کند.
3- مکانی که شخص آن را برای مدت طولانی مقر خود قرار دهد به‌طوری که در آنجا دیگر به او مسافر گفته نشود، مانند کسی که برای کار یا تجارت یا تحصیل به مدت یک سال و نیم یا بیشتر در شهر دیگری اقامت کند.
مسأله 106: اگر مسافر قصد کند ده روز در شهری بماند، چنانچه قبل از خواندن یک نماز چهار رکعتیِ ادایی از قصد خود بازگردد وظیفه او نماز شکسته است، ولی اگر بعد از خواندن یک نماز چهار رکعتیِ ادایی از قصد خود بازگردد تا زمانی که در آن شهر هست باید نماز را تمام بخواند.
مسأله 107: اگر کسی وظیفه‌اش نماز شکسته باشد ولی آن را تمام بخواند، چند صورت دارد که مهم‌ترین آن‌ها عبارتند از:
1- این کار به خاطر ندانستن اصل تشریع نماز شکسته در حق مسافر، یا به خاطر ندانستن وجوب نماز شکسته بر خودش باشد که در این صورت نمازش صحیح است.
2- این کار به خاطر ندانستن حکم آن مورد خاص باشد، مانند این‌که نمی‌دانست مسافت تلفیقی باعث شکسته شدن نماز می‌شود که در این صورت چنانچه داخل وقت از حکم مسأله مطلع شود بنابر احتیاط واجب نماز را دوباره بخواند، ولی اگر بعد از وقت مطلع شود، قضای آن واجب نیست.
3- این کار به خاطر آن باشد که فراموش کند مسافر است یا فراموش کند وظیفه مسافر نماز شکسته است که در این صورت چنانچه داخل وقت از حکم مسأله مطلع شود باید نماز را دوباره بخواند، و اگر بعد از وقت مطلع شود قضا ندارد.
مسأله 108: اگر کسی وظیفه‌اش نماز تمام است ولی آن را شکسته بخواند، نمازش باطل بوده و باید آن را دوباره بخواند یا قضا کند، البته در مورد مسافری که قصد ماندن ده روزه در جایی داشته باشد و به جهت ندانستن وجوب نماز تمام بر خودش نماز را شکسته بخواند و سپس از حکم این مسأله مطلع شود بنابر احتیاط واجب باید نماز را دوباره بخواند.
مسأله 109: اگر شخصی در اول وقت مسافر نباشد و پیش از خواندن نماز سفر کند در حال سفر ـ بنابر احتیاط واجب ـ باید نماز را شکسته بخواند، و اگر اول وقت مسافر بود و نماز نخواند تا به وطن خود بازگشت یا این‌که در مکانی قصد اقامت ده روزه کرد ـ بنابر احتیاط واجب ـ باید نماز را تمام بخواند، بنابراین، ضابطه در شکسته یا تمام خواندن نماز، وقتِ ادای آن است نه وقتِ واجب شدن آن.
مسأله 110: مسافر در چهار جا مختار است نماز را شکسته یا تمام بخواند: شهر مکّه معظمه، شهر مدینه منوره، شهر کوفه (که شامل مسجد سهله نیز می‌شود) و حرم امام حسین(علیه السلام) تا فاصله تقریباً یازده متر و نیم از اطرافِ قبر مطهّر آن حضرت.